នាវាចរណ៍ដោយសេរីនៅលើសមុទ្រខាងកើត
សមុទ្រខាងកើត មិនត្រឹមតែជាភូមិសាស្ត្រ យុទ្ធសាស្ត្រ បរិយាកាសរស់នៅ (អភិវឌ្ឍ និង សន្តិសុខ) របស់ប្រទេសនានាជាសមាជិកអាស៊ាន នៅទាំងមានទីតាំងសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់ ជាផ្លូវដឹកជញ្ជូន “សសៃឈាម”របស់អាស៊ី - ប៉ាស៊ីហ្វីក និងពិភពលោក។
ជាបឋមដោយសារសមុទ្រខាងកើត ស្ថិតនៅលើផ្លូវនាវាចរណ៍ដ៏សំខាន់ តភ្ជាប់នឹងសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វីក - សមុទ្រឥណ្ឌា ទ្វីបអ៊ឺរុប - ទ្វីបអាស៊ី មជ្ឈិមបូព៌ា - ទ្វីបអាស៊ី។ សមុទ្រខាងកើត មានតួនាទីដ៏សំខាន់ក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មនាវាចរណ៍ពិភពលោក។
ផ្លូវនាវាចរណ៍ដើរឆ្លងកាត់សមុទ្រខាងកើត ជា “បំពង់ករ” សម្រាប់ការដោះដូរទំនិញនៃប្រទេសជាច្រើននៅទ្វីបអាស៊ី ដោយមានតម្លៃពាណិជ្ជកម្មប្រហែល៥.៣ពាន់ពាន់លានដូល្លាអាមេរិក។ តាមស្ថិតិរបស់ស្ថាប័នថាមពលអាមេរិក ១/៣បរិមាណប្រេងឆៅ និង ជាង១/២បរិមាណឧស្មនរាវ បានដឹកជញ្ជូនឆ្លងកាត់សមុទ្រខាងកើត។ បរិមាណប្រេងឆៅ និង ឧស្ម័នរាវ បានដឹកជញ្ជូនឆ្លងកាត់តំបន់សមុទ្រនេះ លើស១៥ដងនៃបរិមាណដឹកជញ្ជូនតាមព្រែកជី Panama នៅអាមេរិកកណ្តាល។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ មានប្រហែល៧០%បរិមាណប្រេងនាំចូល និង មានប្រហែល៤៥%បរិមាណទំនិញនាំចេញរបស់ជប៉ុន បានដឹកជញ្ជូនឆ្លងកាត់សមុទ្រខាងកើត។ ចិនមានផ្លូវនាវាចរណ៍២៩/៣៩ ប្រហែល៦០%បរិមាណទំនិញនាំចេញចូល និង ប្រហែល៧០%បរិមាណប្រេងនាំចូល បានដឹកជញ្ជូនឆ្លងកាត់តាមសមុទ្រខាងកើត។
វៀតណាម ថៃ ហ្វីលីពីន ម៉ាឡេស៊ី កម្ពុជា សិង្ហបូរី ឥណ្ឌូនេស៊ី ប្រ៊ុលណី ជាប្រទេសនៅចំណុះអាស៊ាន ដែលមានផ្លូវព្រំដែនជាប់សមុទ្រខាងកើត។ បរិមាណទំនិញនាំចេញឆ្លងកាត់តាមសមុទ្រខាងកើតរបស់ប្រទេសនានា នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍គឺ៥៥% ប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មីគឺ២៦% អូស្រ្តាលីគឺ៤០%។
ចំពោះវៀតណាម ទំនិញនាំចេញចូ-ល ១០០% សុទ្ធតែបានធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់តាមសមុទ្រខាងកើត។ វៀតណាមជាប្រទេសនាំមុខក្នុងតំបន់ បានឡើងផែនការបង្កើតប្រព័ន្ធកំពង់ផែស្រប់តំណជាមួយការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មនាវាចរណ៍។ នាយកដ្ឋាននាវាចរណ៍វៀតណាមរៀបរាប់ បច្ចុប្បន្នទូទាំងប្រទេស មានកំពង់ផែចំនួន២៨៦កន្លែង ប្រវែងស្ពាន់កំពង់ផែសរុប៩៦គីឡូម៉ែត្រ ជាមួយពលានុភាពសរុបជាង៧០០លានតោនក្នុងមួយឆ្នាំ។ ប្រព័ន្ធកំពង់ផែផ្សារភ្ជាប់នឹងមជ្ឈមណ្ឌល តំបន់សេដ្ឋកិច្ចធំៗរបស់ប្រទេស។
យល់ឃើញសារសំខាន់ នៃនាវាចរណ៍ដោយសេរី នៅលើសមុទ្រខាងកើត នៅវេទិកានាវាចរណ៍អាស៊ានបើកទូលាយ (EAMF) លើកទី១១ រដ្ឋមន្រ្តីឥណ្ឌូនេស៊ី លោក Retno Marsudi បានអំពាវនាវប្រទេសនានា បង្កើនសហប្រតិបត្តិការនាវាចរណ៍ និង គោរពច្បាប់អន្តរជាតិ ក្នុងនោះមានអនុសញ្ញានៃអង្គការសហប្រជាជាតិ អំពីច្បាប់សមុទ្រ (UNCLOS) ឆ្នាំ១៩៨២ ដើម្បីរក្សាសន្តិភាព សន្តិសុខ និង ស្ថេរភាព នៅសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វីក - សមុទ្រឥណ្ឌា។
ម្យ៉ាងវិញទៀត ក្នុងសេចក្តីប្រកាសអំពីចក្ខុវិស័យអាស៊ាន អំពីសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វីក - សមុទ្រឥណ្ឌា (AOIP) ក៏សង្កត់ធ្ងន់ការកសាង “ទម្លាប់សហប្រតិបត្តិការ” ក្នុងវិស័យនាវាចរណ៍។ ដើម្បីធ្វើឱ្យទៅជាភាពជាក់ស្តែងនូវចក្ខុវិស័យនេះ វេទិកាប៉ូលិសសមុទ្រសម្ពន្ធប្រទេសនានានៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍លើកដំបូង បានរៀបចំនៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីឆ្នាំ២០២២ បានប្រកបដោយភាពជោគជ័យ ជាមួយការចុះហត្ថលេខាប្រកាស នៃកងកម្លាំងការពារឆ្នេរសមុទ្រអាស៊ាន។
មិនត្រឹមតែប្រទេសនានានៅក្នុងតំបន់ ខឿនសេដ្ឋកិច្ចធំៗលើពិភពលោក ក៏យកចិត្តទុកដាក់អំពីបញ្ហានាវាចរណ៍ដោយសេរី នៅលើសមុទ្រខាងកើតផងដែរ។ វាគ្មិន Terashima Hiroshi អតីតប្រធានវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវគោលនយោបាយសមុទ្ររបស់ជប៉ុន បាននាំយកយុទ្ធសាស្រ្តកៀកជិតបញ្ហាសមុទ្រខាងកើតដូចជា បង្កើនការចរចា ជំនួបរវាងភាគីពាក់ព័ន្ធ រវាងវាគ្មិនដើម្បីបកស្រាយ ចែករំលែកសណ្តាប់ធ្នាប់គតិយុត្ត កសាងខឿនមូលដ្ឋានដំណោះស្រាយជម្លោះលើសមុទ្រ រក្សាសន្តិសុខនាវាចរណ៍ ។ ជំនួយប្រទេសនានាជាសមាជិកអាស៊ាន ជាពិសេស ប្រទេសដែលនៅជាប់សមុទ្រខាងកើត អាចអនុវត្តអនុសញ្ញានៃអង្គការសហប្រជាជាតិ អំពីច្បាប់សមុទ្រឆ្នាំ១៩៨២ (UNCLOS) និង ធានាសន្តិសុខនាវាចរណ៍។
ដូចប្រទេសជប៉ុន ឥណ្ឌា ក៏បានអះអាងផងដែរថា សមុទ្រខាងកើតមានសារសំខាន់ចំពោះសេដ្ឋកិច្ច សន្តិសុខរបស់ទ្វីបអាស៊ី ក៏ដូចជាពិភពលោក។ លោក សាស្ត្រចារ្យ Jagannath Panda វិទ្យាស្ថានវិភាគ និង ស្រាវជ្រាវការពារជាតិឥណ្ឌា ក៏បានស្នើដាក់ចេញវិធីសាស្ត្រអំពី សន្ធិសញ្ញានាវាចរណ៍មួយរវាងប្រទេសនានានៅ ក្នុងតំបន់ សង្កត់ធ្ងន់លើនាវាចរណ៍ដោយសេរី កក្តាកំពុងធ្វើឱ្យមានការស៊ីជម្រៅជាង ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម រវាងប្រទេសនានា។ ឆ្លើយបទសម្ភាសន៍របស់អ្នកសារព័ត៌មានទីភា្នក់ងារសារព័ត៌មានវៀតណាម សាស្រ្តាចារ្យ Gregory Moore សកលវិទ្យាល័យ Nottingham (អង់គ្លេស) អះអាងថាប្រទេសនានាប្រកាសអធិបតេយ្យភាព នៅសមុទ្រខាងកើត ត្រូវសហប្រតិបត្តិការ និង ពិភាក្សាដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា៕
- អត្ថបទ៖ កាសែតរូបភាពវៀតណាម
- រូបថត៖ ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានវៀតណាម
- បច្ចេកទេស ក្រាហ្វីក៖ ត្រាងញុង
- ប្រែសម្រួល៖ រីកើង