Váy xòe nhiều tầng của thiếu nữ La Hủ, tạo nên hình ảnh uyển chuyển như những đóa hoa rừng khi tham gia điệu múa cộng đồng.
Khăn đội đầu của phụ nữ La Hủ có hình dáng độc đáo, được làm từ vải màu đen hoặc chàm đậm. Cách quấn khăn tạo thành hình khối cao trên đỉnh đầu, gọi là "Gu La" - biểu tượng cho núi thiêng trong tín ngưỡng của người La Hủ. Thiếu nữ chưa kết hôn thường để lộ một phần tóc mai, trong khi phụ nữ đã có gia đình quấn kín đầu tóc. Trên khăn thường được trang trí bằng hạt cườm và những mảnh bạc nhỏ, tạo nên âm thanh leng keng nhẹ nhàng khi di chuyển.
Áo của phụ nữ La Hủ có kiểu dáng rộng, thường được may từ vải bông nhuộm chàm hoặc màu đen. Cổ áo hình chữ V sâu, không có cúc mà được buộc bằng dây vải. Điểm nổi bật là những họa tiết thêu tay tinh xảo trên cổ, vai, ống tay và gấu áo. Các họa tiết này thường là hình ảnh thiên nhiên hoặc những hình kỷ hà mang ý nghĩa biểu trưng cho sự phát triển, sinh sôi. Màu sắc chủ đạo trong các họa tiết thêu là đỏ, vàng, xanh lá cây, trắng - những màu sắc tượng trưng cho các yếu tố cơ bản trong vũ trụ quan của người La Hủ.
Váy của phụ nữ La Hủ thường có màu đen hoặc chàm đậm, dài chấm mắt cá chân, được xếp nếp nhỏ, tạo độ xòe nhẹ khi di chuyển. Phần thân váy được trang trí bằng nhiều dải vải màu sắc rực rỡ xếp song song. Đặc biệt, phần gấu váy được chăm chút kỹ lưỡng với những đường thêu cầu kỳ, những dải băng màu xếp chồng lên nhau, tạo nên vẻ đẹp uyển chuyển.
Một điểm đặc trưng không thể thiếu là tạp dề (hay "Mi La"). Tạp dề được đeo phía trước váy, làm từ vải cotton, thường có màu đen và được thêu những hoa văn đặc trưng. Tạp dề không chỉ có tác dụng bảo vệ váy khi làm việc mà còn là nơi thể hiện tài năng thêu thùa của người phụ nữ La Hủ.
Phụ nữ La Hủ trong trang phục truyền thống.
Thắt lưng là một dải vải dài, thường có màu đỏ tượng trưng cho sức sống mãnh liệt, được quấn quanh eo nhiều vòng. Theo quan niệm của người La Hủ, thắt lưng càng dài, càng nhiều màu sắc thì người phụ nữ càng xinh đẹp và có nhiều phúc lộc.
Đồ trang sức bằng bạc như vòng cổ, vòng tay, khuyên tai được chạm khắc công phu là vật không thể thiếu trong những dịp lễ hội. Người La Hủ tin rằng bạc có khả năng xua đuổi tà ma và mang lại may mắn. Phụ nữ La Hủ còn đeo một loại túi nhỏ gọi là "Pa La" được thêu cầu kỳ, dùng để đựng những vật dụng nhỏ như hạt giống, thuốc lá, trầu cau.
Mỗi bộ trang phục đều được làm hoàn toàn bằng tay, từ khâu dệt vải, nhuộm màu đến thêu thùa, trang trí. Họ thường sử dụng các loại cây cỏ tự nhiên để nhuộm màu cho vải, như lá chàm để nhuộm màu xanh, củ nâu để nhuộm màu đỏ, vỏ cây để nhuộm màu đen.
Trong xã hội hiện đại, trang phục truyền thống của phụ nữ La Hủ đang đứng trước nhiều thách thức. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các tổ chức văn hóa, cộng đồng người La Hủ đang nỗ lực bảo tồn và phát huy những giá trị truyền thống. Nhiều lớp dạy nghề dệt, thêu đã được mở ra, thu hút sự tham gia của thế hệ trẻ. Các sản phẩm thủ công từ bàn tay khéo léo của phụ nữ La Hủ cũng đang dần tìm được chỗ đứng trên thị trường.
Khi được hỏi về ý nghĩa của những hoa văn trên trang phục, một nghệ nhân dân gian người La Hủ ở xã Bum Tở (huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu) chia sẻ: "Mỗi đường kim mũi chỉ trên trang phục đều kể một câu chuyện, là cách để chúng tôi ghi lại lịch sử, truyền tải niềm tin và ước mơ. Khi mặc trang phục truyền thống, chúng tôi cảm thấy tự hào về bản sắc dân tộc và luôn nhớ về cội nguồn của mình".
Các nam thanh nữ tú người dân tộc La Hủ xúng xính trong trang phục truyền thống.
Trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc La Hủ không chỉ là vật dụng sinh hoạt mà còn là biểu tượng của bản sắc văn hóa, là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, là niềm tự hào của một dân tộc trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam./.
Bài, ảnh: Công Đạt/Báo ảnh Việt Nam