Từ Hiếu là ngôi cổ tự được xây dựng vào năm 1848 dưới triều vua Tự Đức. Đây là một ngôi chùa cổ kính, linh thiêng và mang đậm nét kiến trúc chùa Huế. Đặc biệt, lịch sử ngôi chùa gắn liền với một câu chuyện đẹp về lòng hiếu thảo của vị sư trụ trì đầu tiên, người đã bỏ qua những lời thị phi từ bỏ chốn cung vàng điện ngọc tìm về chốn rừng hoang mở thảo am để tu hành thanh tịnh và nuôi dưỡng mẹ già. Tấm lòng hiếu thảo của vị thiền sư đã động đến lòng trắc ẩn của vua Tự Đức, khiến ngài cảm động cho mở mang thảo am thành ngôi chùa lớn và đặt tên là chùa Từ Hiếu, tức ngôi chùa của lòng từ bi và hiếu hạnh.

Du khách tham quan, lễ Phật trước chánh điện chùa Từ Hiếu. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Chùa Từ Hiếu thuộc làng Dương Xuân Thượng II, phường Thủy Xuân, thành phố Huế. Chùa nằm khuất nẻo trong một cánh rừng thông xanh thơ mộng trên một vùng đồi của phường Thủy Xuân. Khuôn viên chùa rộng chừng 8 mẫu, phía trước có khe nước nhỏ uốn quanh.

Chùa Từ Hiếu là ngôi cổ tự nổi tiếng của Cố đô Huế. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Chùa Từ Hiếu thuở ban sơ chỉ là một am tranh nhỏ có tên là am An Dưỡng do Tổ sư Nhất Định lập nên. Ngài nguyên là vị cao tăng của chùa Giác Hoàng ở trong cung, sau cáo lão về rừng để dựng am tu tịnh và nuôi dưỡng mẹ già.

Nét cổ kính và nên thơ của chùa Từ Hiếu. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Chuyện kể rằng, thiền sư có mẹ già ốm đau bệnh tật triền miên cần phải bồi dưỡng bằng thịt cá nên ngày ngày nhà sư phải chống gậy vượt đường xa tìm cá tươi về để nấu cháo bồi bổ cho mẹ. Người đời thấy vậy thường đàm tiếu cho rằng ngài tu hành mà ăn mặn. Chuyện đến tai, ngài lấy làm buồn nhưng đành nhẫn nhịn bỏ ngoài tai mọi lời thị phi để tận tâm lo tròn chữ hiếu với mẹ già.

Nghệ thuật khảm sành sứ mang đậm nét kiến trúc cung đình Huế của chùa Từ Hiếu. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Chuyện đồn đến tận tai vua Tự Đức, ngài bèn cho người tìm hiểu mới hay thiền sư mua cá là để nấu cháo cho mẹ ốm đau, còn mình thì ngày ngày vẫn rau dưa chay tịnh một tâm tu hành. Vua nghe vậy thì cảm động trước tấm lòng hiếu thảo của vị thiền sư nên sau này, vào năm 1848, tức một năm sau ngày thiền sư Nhất Định viên tịch, ngài đã cho xây dựng Thảo Am thành một ngôi chùa lớn có kiến trúc hoàng cung và đặt tên là chùa Từ Hiếu để bày tỏ sự kính trọng trước tấm lòng hiếu đễ của thiền sư Nhất Định.

Chùa là nơi lui tới thường xuyên của chúng Phật tử để nghe các nhà sư cầu kinh, giảng đạo. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Chùa Từ Hiếu mang đậm dấu ấn phong cách chùa Huế nhờ cách bố trí các công trình hòa mình với vườn cây, rừng thông thiên nhiên tạo cảnh quan thư thái, nhẹ nhàng đậm chất chốn thiền môn. Chùa được xây theo lối kiến trúc chữ “Khẩu” với ba gian hai chái theo kiểu nhà rường truyền thống Huế. Trước cổng chùa có tam quan đường bệ, phía trong có hồ bán nguyệt nên thơ. Từ hồ bán nguyệt có con đường nhỏ dẫn lối thẳng vào chánh điện là nơi thờ Phật, sau chánh điện là nhà thờ Tổ. Chánh điện có nhiều phù điêu và các đầu đao trang trí bằng nghệ thuật khảm sành sứ theo lối cung đình với những hình rồng phượng, điển tích nhà Phật nên vừa mang nét giản dị của chốn thiền môn vừa mang dáng dấp cao sang của kiến trúc cung đình Huế. Ngoài khu vực thờ tự chính, chùa còn có nhà bia, lầu chuông và bảo tháp của các bậc cao tăng qua các thời kì. Nằm chếch bên tả, gần khu bảo tháp là khu nghĩa trang các thái giám triều Nguyễn. 

Khu lầu chuông và nhà bia của chùa Từ Hiếu. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Sau khi được vua Tự Đức cho xây dựng thành ngôi chùa lớn, chùa Từ Hiếu còn trải qua một số đợt trùng tu, mở rộng thêm nhờ vào công sức của một số thái giám, trụ trì các đời và công quả của Phật tử và dần trở thành ngôi chùa quan trọng của kinh đô Huế, thu hút nhiều quan lại và chúng Phật tử ở khắp nơi đến viếng thăm, lễ Phật. Đặc biệt, vì lòng trắc ẩn, các thái giám trong triều còn xin mở đây một cái nghĩa trang để làm nơi nương nhờ cửa Phật mà gửi gắm thân xác một khi nhắm mắt xuôi tay. Và đây cũng chính là khu lăng mộ thái giám duy nhất ở Việt Nam.

Du khách tham quan, vãn cảnh chùa. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam

Ngày nay, chùa Từ Hiếu là một trong những ngôi cổ tự nổi tiếng của Cố đô Huế. Chùa không chỉ gắn liền với câu chuyện đạo hiếu cảm động, mà còn nổi bật bởi sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc cung đình và cảnh quan đồi núi thiên nhiên thơ mộng nên thu hút rất đông du khách trong và ngoài nước đến tham quan, lễ Phật.

Chùa là nơi thu hút giới trẻ đến tìm hiểu về lịch sử và học hỏi về tấm lòng hiếu đễ với mẹ cha. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

Đến với chùa Từ Hiếu, dạo bước dưới những con đường rợp bóng thông reo, lắng nghe tiếng kinh kệ hòa âm trong gió, du khách thấy như được gột bỏ mọi muộn phiền, âu lo của cõi đời thế tục giúp cho lòng mình tĩnh tâm, lắng lại để hướng đến cõi Phật từ bi, đến với thế giới của vô lo, thanh bình, hướng thiện và đặc biệt là để chiêm nghiệm về lòng hiếu thảo của đạo làm con./.

Đặc biệt, chùa Từ Hiếu cũng chính là nơi có khu lăng mộ thái giám triều Nguyễn nổi tiếng và duy nhất có ở Việt Nam. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam 

• Bài, ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam

https://vietnam.vnanet.vn/vietnamese/long-form/tu-hieu-ngoi-co-tu-cua-long-tu-bi-va-hieu-de-416990.html