Cảnh sinh hoạt thường nhật của gia đình ông Nguyễn Văn Hùng, Việt kiều ở tỉnh Khammouane, Trung Lào. Ảnh: Xuân Tú - PV TTXVN tại Lào  

Trong căn nhà nhỏ của ông Nguyễn Văn Hùng ở thị xã Thakhek, tỉnh Khammouane, khi công việc trong ngày đã tạm gác lại, bữa cơm chiều đã xong, con cháu lại quây quần bên chiếc tivi để cùng nhau xem những chương trình tiếng Việt, từ thời sự quê nhà, những bộ phim truyền hình quen thuộc đến các tiết mục ca nhạc, hài kịch mang đậm chất Việt Nam.

Chia sẻ với phóng viên TTXVN, ông Hùng kể rằng từ thuở nhỏ, bố mẹ ông đã dạy tiếng Việt. Sau đó, ông được học ở trường Việt tại Lào. Con cái ông sau này cũng tiếp tục học trường Việt. Biết tiếng Việt, biết chữ Việt là để không quên mình là người Việt Nam. Dù bây giờ mang quốc tịch Lào, nhưng gốc gác thì không bao giờ thay đổi.

Ông Hùng vẫn thường nói với con cháu, biết nói tiếng Việt là để nhớ mình là ai. Tiếng Việt còn, gốc gác mình còn. Và có lẽ chính những buổi tối giản dị như thế, chính những khoảnh khắc đời thường bên tiếng nói quê hương ấy, là minh chứng đẹp nhất cho hành trình gìn giữ ngôn ngữ dân tộc nơi xứ người âm thầm nhưng đầy tự hào.

Ông Hùng không nói điều đó bằng lý thuyết mà thể hiện trong chính cách sống, cách dạy dỗ con cái mỗi ngày. Trong khi nhiều gia đình Việt kiều khác đã dần quen với việc nói tiếng Lào trong nhà, thì ông Hùng và vợ là bà Trần Thị Anh vẫn giữ nguyên tắc về nhà là phải nói tiếng Việt.

Ngồi tựa lưng vào ghế, bà Trần Thị Anh kể, bà cũng sinh ra ở Lào và được bố mẹ dạy tiếng Việt từ nhỏ. Giờ bà dạy lại cho con cháu. Trong nhà, ai cũng nói tiếng Việt.

Chính sự kiên trì ấy đã giúp anh Nguyễn Văn Dũng, con trai ông bà, sinh ra và lớn lên tại Lào nhưng vẫn sử dụng thành thạo tiếng Việt. Dù học trường Lào, sống trong môi trường đa ngôn ngữ, nhưng nhờ nền tảng gia đình, anh không bị “hòa tan”. Giờ đây, anh tiếp tục truyền lửa cho thế hệ sau bằng cách dạy con tiếng Việt ngay từ những năm đầu đời.

Theo anh Dũng, nói tiếng Việt là để con anh biết mình là ai, quê gốc ở đâu và anh luôn nói tiếng Việt với con, mở nhạc, nghe đọc truyện tiếng Việt. Theo thời gian, ngôn ngữ mẹ đẻ ấy sẽ thấm và ăn sâu vào trí nhớ. Đó là cách gìn giữ gốc gác dễ nhất.

Bà Đặng Thị Hải Tâm, Tổng Lãnh sự Việt Nam tại tỉnh Savannakhet, Trung Lào, cho biết tiếng Việt đối với kiều bào không đơn thuần là một ngoại ngữ. Đó là tiếng nói của tổ tiên, là bản sắc văn hóa cần gìn giữ. Việc học tiếng Việt phải bắt đầu từ gia đình, từ ý thức tự học đến thực hành hằng ngày.

Bà Tâm cũng nhấn mạnh ngoài yếu tố gia đình, cần có sự đồng hành của nhà trường, của các chương trình dạy tiếng Việt bài bản, sáng tạo và phù hợp với môi trường sống của kiều bào. Đồng thời, tăng cường các hoạt động văn hóa cộng đồng, kết nối với trong nước để con em kiều bào được sống trong không khí tiếng Việt, chạm vào những giá trị Việt.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa mạnh mẽ, ngôn ngữ mẹ đẻ đang đứng trước nguy cơ bị lấn át, đặc biệt trong các cộng đồng người Việt sống xa Tổ quốc. Chính vì thế, việc giữ gìn và phát triển tiếng Việt trong cộng đồng kiều bào không thể chỉ là khẩu hiệu, mà cần bắt đầu từ những việc làm cụ thể: từ ý thức của mỗi gia đình, từ chính sách giáo dục cộng đồng và từ sự đồng hành lâu dài của Nhà nước Việt Nam.

Với mỗi người Việt xa quê, giữ tiếng Việt cũng là giữ lấy gốc rễ dân tộc. Đó không chỉ là trách nhiệm, mà còn là quyền tự hào rằng dù đi đâu, sống ở đâu, dòng máu Lạc Hồng vẫn chảy trong huyết quản, vang lên qua từng câu hát ru, từng lời chào, từng tiếng “ba”, “mẹ” thân thương giữa đất người./.