Sở hữu dải bờ biển liên hoàn sau khi mở rộng địa giới, TP Hồ Chí Minh (TP.HCM) đang đứng trước cơ hội lịch sử để bứt phá thành trung tâm hàng hải - logistics của khu vực. Lợi thế hạ tầng cảng biển cùng chiến lược phát triển đồng bộ về hạ tầng, thể chế và công nghệ đang mở ra một tầm nhìn mới cho Thành phố trong kỷ nguyên kinh tế biển.
Toàn cảnh Cảng Tân Thuận nhìn từ trên cao, nơi giữ vai trò quan trọng trong hoạt động logistics và giao thương hàng hải của TP. Hồ Chí Minh. Khu vực cảng kết nối trực tiếp với hệ thống sông rạch và các tuyến vận tải lớn của thành phố. Ảnh: Tư liệu Báo ảnh Việt Nam
Sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP Hồ Chí Minh sở hữu dải bờ biển liên hoàn từ Cần Giờ đến Vũng Tàu, kéo dài tới Hồ Tràm và vùng biển ngoài khơi Côn Đảo. Không gian biển rộng mở tạo lợi thế đặc biệt để phát triển kinh tế biển toàn diện, tập trung vào ba lĩnh vực: hàng hải - logistics, dầu khí - năng lượng, và du lịch - đô thị biển.
Hạ tầng cảng biển - trụ cột của kinh tế biển TP.HCM
Hệ thống cảng biển TP.HCM từ lâu là cửa ngõ xuất nhập khẩu của cả nước, giữ vai trò quan trọng trong vận tải hàng hóa và cung ứng dịch vụ hậu cần. Mỗi cảng đảm nhận chức năng riêng: Cát Lái chuyên container; Sài Gòn là cảng tổng hợp; còn Cái Mép - Thị Vải giữ vai trò đầu mối xuất nhập khẩu quốc tế của khu vực phía Nam.
Tàu MSC ALEXANDRA có trọng tải toàn phần 165.908 tấn, dài 365,5m, cập cảng SSIT để xếp dỡ gần 12.000 TEU hàng hóa. Đây là một trong những tàu container cỡ lớn thường xuyên vào cụm cảng Cái Mép - Thị Vải, khẳng định năng lực tiếp nhận tàu lớn của khu vực. Ảnh: Huỳnh Sơn
Toàn cảnh hoạt động tiếp nhận tàu tại Cảng Tân Cảng - Cái Mép Thị Vải (TCTT) và Cảng Sài Gòn - SSA (SSIT), hai đơn vị thuộc hệ thống cảng Cái Mép - Thị Vải. Đây là cụm cảng nước sâu chiến lược, chuyên phục vụ các tuyến vận tải quốc tế đi châu Âu và châu Mỹ. Ảnh: Huỳnh Sơn
Hệ thống xe chuyên dụng được huy động để triển khai dịch vụ logistics bốc dỡ hàng hóa từ tàu MSC ALEXANDRA. Ảnh: Huỳnh Sơn
Hệ thống bồn chứa của PV Oil tại khu vực Cái Mép - Thị Vải, nơi đóng vai trò đầu mối quan trọng trong tiếp nhận, lưu trữ và phân phối các sản phẩm xăng dầu cho khu vực phía Nam và cả nước. Ảnh: Huỳnh Sơn
Ngày 10/7/2023, tàu Maran Gas Achilles (Hy Lạp) chở 70.000 tấn LNG cập hệ thống kho cảng LNG Thị Vải, Bà Rịa - Vũng Tàu (nay thuộc TP. Hồ Chí Minh). Đây là chuyến tàu nhập khẩu LNG đầu tiên của Việt Nam, đánh dấu bước tiến mới trong chiến lược phát triển năng lượng sạch và bền vững. Ảnh: Huỳnh Sơn
Cầu Mỏ Nhát dài 696m bắc qua sông cùng tên tại phường Phú Mỹ, có mặt cắt ngang 20m với bốn làn xe. Công trình kết nối hệ thống cảng Cái Mép - Thị Vải với Quốc lộ 51 và Khu công nghiệp chuyên sâu Phú Mỹ 3, góp phần nâng cao năng lực trung chuyển hàng hóa quốc tế của khu vực. Ảnh: Huỳnh Sơn
Cả cụm cảng Cái Mép - Thị Vải, đi vào khai thác từ năm 2011, nằm trên luồng tuyến thuận lợi bậc nhất Việt Nam, đủ điều kiện đón tàu mẹ cỡ lớn. Năm 2024, cụm cảng đạt 152 triệu tấn hàng hóa, tương đương 34% sản lượng container cả nước, khẳng định sức hút với các hãng tàu quốc tế. Vị trí chỉ cách sân bay Long Thành và cao tốc Long Thành - Dầu Giây 35km giúp nâng cao hiệu quả kết nối đa phương thức.
Phối cảnh Cảng container quốc tế Cần Giờ – dự án được định hướng trở thành trung tâm vận tải biển hiện đại tầm khu vực, sở hữu vị trí chiến lược trên trục giao thương quốc tế. Ảnh: Portcoast
Song song đó, dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ quy mô 571ha đã được phê duyệt chủ trương đầu tư, dự kiến vận hành giai đoạn 1 vào năm 2030 và hoàn thiện năm 2045. Cảng này được kỳ vọng trở thành điểm trung chuyển lớn của khu vực, kết hợp với Cái Mép - Thị Vải tạo thành trục cảng biển liên hoàn có khả năng cạnh tranh quốc tế.
Khát vọng trở thành trung tâm hàng hải - logistics của khu vực
Theo Quy hoạch tổng thể cảng biển Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050, TP.HCM được định hướng trở thành cảng biển đặc biệt, trung tâm hàng hải - logistics quốc tế. Chiến lược phát triển của Thành phố mở rộng sang chuỗi dịch vụ giá trị gia tăng như cung ứng tàu, tiếp nhiên liệu, bảo dưỡng kỹ thuật, tài chính - bảo hiểm hàng hải, logistics lạnh và dịch vụ ICD.
Tàu du lịch đưa du khách khám phá cảnh quan TP. Hồ Chí Minh dọc sông Sài Gòn, nơi mở ra góc nhìn sống động về nhịp sống đô thị, không gian xanh và những công trình kiến trúc hiện đại của thành phố. Ảnh: Văn Trung
Giao thông đường thủy chiếm tỉ trọng lớn trong hoạt động vận tải của TP. Hồ Chí Minh, đóng góp quan trọng vào việc giảm tải đường bộ và thúc đẩy phát triển logistics. Ảnh: Nguyễn Luân/Báo ảnh Việt Nam
Thành phố đang phát triển cảng nước sâu trên ba trụ cột: hạ tầng đa phương thức - thể chế đột phá - công nghệ và xanh hóa.
Về hạ tầng, TP.HCM ưu tiên hoàn thiện Vành đai 3, Vành đai 4, các cao tốc liên vùng, nạo vét luồng sông đón sà lan lớn và nghiên cứu tuyến đường sắt hàng hóa TP.HCM - Cái Mép - Bàu Bàng - Cần Thơ. Đồng thời, các ICD, trung tâm logistics lạnh và trung tâm phân phối được bố trí dọc vành đai để hình thành vành đai hậu cần sau cảng, giảm chi phí và thời gian lưu thông hàng hóa.
Quang cảnh Cảng SPCT – Hiệp Phước, một trong những cảng lớn ở phía Nam thành phố, chuyên phục vụ vận tải biển, trung chuyển hàng hóa và phát triển công nghiệp cảng. Ảnh: Xuân Anh
Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh là đơn vị đầu tiên tại miền Nam được chọn thí điểm Hệ thống quản lý và giám sát hải quan tự động. Việc triển khai hệ thống mới giúp nâng cao hiệu quả quản lý, rút ngắn thời gian thông quan và hỗ trợ doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Ảnh: Tư liệu Báo ảnh Việt Nam
Hoạt động vận chuyển hàng hóa tại Cảng Sài Gòn diễn ra sôi động, góp phần đảm bảo chuỗi cung ứng và lưu thông hàng hóa giữa TP. Hồ Chí Minh với các vùng kinh tế trọng điểm trên cả nước. Ảnh: Tư liệu Báo ảnh Việt Nam
Tân Cảng - Cát Lái là một trong 34 cảng container lớn và hiện đại nhất thế giới. Với năng lực xử lý hàng hóa vượt trội, cảng giữ vai trò trung tâm trong hoạt động xuất nhập khẩu của phía Nam. Ảnh: Tư liệu Báo ảnh Việt Nam
Việc áp dụng Hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động giúp doanh nghiệp giảm hồ sơ giấy, đơn giản hóa thủ tục và tăng tốc độ thông quan. Trong ảnh: Hàng hóa được xử lý và thông quan nhanh chóng tại Cảng Cát Lái, TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: Tư liệu Báo ảnh Việt Nam
Về thể chế, Thành phố nghiên cứu cơ chế thủ tục đặc thù cho cảng biển, hải quan, kiểm dịch; đồng thời thúc đẩy hình thành khu thương mại tự do (FTZ) tại cảng trung tâm nhằm tăng sức hấp dẫn với các nhà cung ứng dịch vụ hậu cần quốc tế.
Về công nghệ và xanh hóa, TP.HCM hướng tới hệ sinh thái cảng thông minh thông qua ứng dụng IoT, RFID, camera AI, nền tảng điều độ số; phát triển hạ tầng nhiên liệu sạch (LNG), trạm sạc xe điện, thí điểm xe đầu kéo điện; nghiên cứu công nghệ thu giữ - lưu trữ CO₂ theo mô hình Rotterdam, phù hợp với xu hướng chuỗi cung ứng carbon thấp.
Động lực cho trung tâm tài chính quốc tế trong tương lai
Hệ sinh thái dịch vụ hàng hải - logistics - tài chính khi hoàn chỉnh sẽ tạo nền tảng quan trọng cho định hướng xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế TP.HCM. Sự kết hợp giữa thương mại biển, logistics hiện đại và dịch vụ tài chính sẽ giúp Thành phố tăng sức cạnh tranh, từng bước khẳng định vị thế trung tâm dịch vụ hàng hải hàng đầu khu vực và tiến ra quốc tế./.
Cảng Cát Lái trên sông Đồng Nai là cảng container quốc tế lớn và hiện đại nhất Việt Nam, thuộc Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn. Cảng nằm trong Top 25 cảng hàng đầu thế giới, chiếm hơn 90% thị phần container khu vực phía Nam và gần 50% cả nước, đóng vai trò then chốt trong chuỗi logistics quốc gia. Ảnh: Giang Sơn Đông
https://vietnam.vnanet.vn/vietnamese/tin-tuc/thanh-pho-ho-chi-minh-mo-rong-khong-gian-bien-huong-toi-trung-tam-hang-hai-quoc-te-417045.html