Bác Hồ - vị lãnh tụ thiên tài, anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất đã để lại cho đất nước ta, dân tộc ta một Di sản vô giá, đó là Khu Di tích lịch sử về Người tại Phủ Chủ tịch. Trong Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch (gọi tắt là Khu Di tích) có Nhà sàn, ao cá, vườn cây, có Phủ Chủ tịch và các nhà làm việc khác… Cảnh quan di tích đơn sơ nhưng đậm đà bản sắc văn hóa Việt Nam, tất cả đã gắn liền với cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong suốt 15 năm cuối đời (1954-1969).
Nhà sàn Bác Hồ. Ảnh: Tư liệu Báo ảnh Việt Nam
Nhà sàn Bác Hồ. Ảnh: Tư liệu Báo ảnh Việt Nam
Nhà sàn Bác Hồ. Ảnh: Tư liệu Báo ảnh Việt Nam
Nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890-19/5/2025), Báo ảnh Việt Nam xin giới thiệu chùm ảnh về nhà sàn Bác Hồ.
Tháng 10 năm 1954, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của quân và dân ta thắng lợi hoàn toàn, hòa bình lập lại ở miền Bắc, Thủ đô Hà Nội được giải phóng, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội. Cuối tháng 12 năm đó, Người chuyển về ở và làm việc tại khu vực Phủ Chủ tịch. 15 năm Người sống và làm việc tại đây là một giai đoạn có ý nghĩa quyết định đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam, với hai nhiệm vụ chiến lược: Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh giải phóng hoàn toàn miền Nam thống thất đất nước.
Sau 4 năm Người sống và làm việc tại ngôi nhà của người phục vụ điện cho Phủ Toàn quyền Đông Dương, nhiều lần Trung ương Đảng đề nghị làm cho Bác ngôi nhà mới để Bác ở và làm việc được tốt hơn nhưng Bác đều từ chối, vì miền Bắc vừa được giải phóng còn gặp rất nhiều khó khăn khôi phục kinh tế, còn miền Nam đang tập trung đấu tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược. Đầu năm 1958 Bác tiếp đoàn cán bộ tỉnh Cao-Bắc-Lạng và được biết những ngôi nhà Bác ở và làm việc trước đây ở trên đó, bây giờ không còn nữa, do vật liệu được làm bằng tranh tre, nứa, lá đã bị mưa nắng, gió bão làm hư hỏng hết. Tháng 3 năm 1958, Bác có chuyến đi thăm huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, thấy đời sống nhân dân đã được nâng lên, đồng bào đã có thêm nhiều nếp nhà mới, Bác rất vui và nói với đồng chí Vũ Kỳ là thư ký và đồng chí Kháng là bảo vệ cho Bác rằng, nhiều lần Trung ương Đảng đề nghị làm cho Bác nhà mới, theo Bác nên làm 1 ngôi nhà nhỏ ở bên kia bờ ao cá theo kiểu của đồng bào Việt Bắc. Bác cho mời kiến trúc sư Nguyễn Văn Ninh đến và nói rõ ý định làm nhà sàn để cho kiến trúc sư thể hiện trong bản vẽ thiết kế. Bác nói: nhà làm nhỏ, chỉ vừa đủ cho 1 người ở, gỗ làm nhà làm bằng gỗ thường, tầng dưới để thoáng, tầng trên có 2 phòng nhỏ, cầu thang làm rộng để hai người cùng lên một lúc, hành lang làm rộng để có thể ngồi đọc sách và tiện cho sinh hoạt. Sau hơn 1 tháng ngôi nhà được hoàn thành, ngày 17/5/1958, Bác Hồ chính thức chuyển về ở và làm việc tại Nhà sàn. Tuy đơn sơ, giản dị, nhưng ngôi nhà sàn đã trở thành một biểu tượng của phong cách và đạo đức Hồ Chí Minh - người anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam, nhà văn hoá kiệt xuất.
Nhà sàn Bác Hồ trong Phủ Chủ tịch là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ở và làm việc trong 11 năm cuối đời từ tháng 5-1958 đến tháng 8-1969, nhà sàn được xây dựng và khánh thành đúng vào dịp sinh nhật lần thứ 68 của Người (1958). Việc xây dựng nhà sàn cho Bác ở và làm việc thể hiện tình cảm và tấm lòng của Đảng và nhân dân ta đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh và cũng là nguyện vọng của Người sau ngày hoà bình lập lại ở miền Bắc, Bác về ở và làm việc tại Phủ Chủ tịch, Thủ đô Hà Nội tiếp tục lãnh đạo sự nghiệp cách mạng: xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
Không gian trước Nhà sàn được mở ra với một hồ nước mát rộng 3.320m2, đó chính là ao cá Bác Hồ với đủ loại: Chép, trắm, trôi, mè, rô phi… Sinh thời Bác, sau giờ làm việc hàng ngày Bác Hồ thường chăm sóc cây trên vườn, cá trong ao. Hài hòa với khung cảnh thiên nhiên, khác biệt với các công trình kiến trúc đồ sộ, bề thế như Phủ Chủ tịch và các ngôi nhà xây dựng bằng những nguyên liệu bền vững như sắt, thép, xi măng... trong khu vực, ngôi nhà sàn của Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch trở nên hết sức gần gũi và quen thuộc với mọi người dân Việt Nam, đặc biệt là với đồng bào vùng núi phía Bắc.
2. Những năm tháng Bác Hồ ở và làm việc tại Nhà sàn
Nhà sàn được dựng lên trong khu vườn Phủ Chủ tịch, bên cạnh ao cá giữa vườn cây xanh tốt. Nhà sàn Bác Hồ có ba phòng nhỏ: Phòng làm việc tầng một là nơi Bác Hồ thường làm việc với Bộ Chính trị, gặp cán bộ đầu ngành đến báo cáo công việc và thỉnh thoảng Bác Hồ tiếp thân mật một số đoàn khách trong nước và nước ngoài. Quanh Nhà sàn trồng rất nhiều loại cây hoa, cây cảnh, cây ăn quả và cây bóng mát như: nhài, ngâu, dạ lan, mẫu đơn, phượng vĩ, cam, bưởi, chuối, dừa, vú sữa… đan xen với cây bóng mát: trường xanh, bụt mọc, ngân hoa, cơm nguội, xoài… Hàng rào râm bụt phía trước và sau Nhà sàn gợi nhớ tới cảnh làng quê Việt Nam và nơi Người đã sống những ngày thơ ấu. Tầng dưới Nhà sàn, Bác thường làm việc với các đồng chí Bộ Chính trị và tiếp thân mật một số cán bộ, đoàn khách, đặc biệt là các đoàn cán bộ miền Nam. Tầng trên có hai phòng nhỏ, diện tích mỗi phòng khoảng 10m2 với những tiện nghi sinh hoạt hết sức đơn giản: một giường, một bàn, ghế, giá sách, máy chữ, quạt lá cọ… Nổi bật hơn cả là hàng trăm cuốn sách gồm các chủ đề chính trị, kinh tế, xã hội, lịch sử, văn học nghệ thuật được viết bằng nhiều thứ tiếng: Việt, Anh, Pháp, Hán, Nga, Latinh… trong đó rất nhiều cuốn sách có bút tích của các tác giả kính tặng Người. Toàn bộ tài liệu hiện vật, nhà di tích, cảnh quan không chỉ phản ánh tư tưởng lỗi lạc, tri thức uyên bác, thiên tài lãnh đạo của Người đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta mà còn cho chúng ta tận thấy những phẩm chất cao quý, tấm gương đạo đức cách mạng của Bác Hồ. Tài liệu trên bàn là những tập sách Bác đang đọc vào những ngày cuối, ở đây có sách viết về gương người tốt việc tốt, sách tiếng nước ngoài có sách của Lênin viết về Cách mạng tháng Mười XHCN, các tác giả nước ngoài viết về cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta, về cuộc đấu tranh ở ngay trong lòng nước Mỹ.v.v.
Cũng tại ngôi nhà sàn này, vào những năm đế quốc Mỹ leo thang đánh phá ác liệt miền Bắc, ngày 17-7-1966 Bác Hồ viết lời kêu gọi đồng bào quyết tâm đấu tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược. Lời của Người như lời của sông núi, lời của dân tộc thể hiện quyết tâm: Chiến tranh có thể kéo dài 5 năm, 10 năm, 20 năm hoặc lâu hơn nữa, Hà Nội, Hải Phòng và một số thành phố khác có thể bị tàn phá, nhưng nhân dân ta quyết không sợ, không có gì quý hơn độc lập tự do.
Tại Nhà sàn, từ năm 1965 cho đến 1969, từ ngày 10 đến ngày 20 tháng 5, Bác Hồ đã dành thời gian viết Bản Di chúc lịch sử, để lại cho đời sau những lời căn dặn tâm huyết của mình. Mỗi câu, mỗi chữ của bản Di chúc đều dạt dào cảm xúc, chứa chan tình yêu và sự gắn bó sâu xa với con người, cuộc đời và thiên nhiên. Di chúc là muôn vàn tình thân yêu của Người dành cho toàn dân, toàn Đảng, toàn thể bộ đội, các đồng chí, các bầu bạn, các cháu thanh niên, nhi đồng Việt Nam và quốc tế. Di chúc toát lên khí phách, tinh thần lạc quan chiến thắng của một bậc đại trí, đại nhân, đại dũng, là kết tinh của tinh hoa tư tưởng, đạo đức và tâm hồn cao đẹp của một vĩ nhân hiếm có suốt đời phấn đấu hy sinh vì Tổ quốc và nhân loại. Di chúc là một áng văn tuyệt bút, là những lời căn dặn thiết tha, là ánh sáng chỉ đường, là sức mạnh thôi thúc hành động, chẳng những đối với nhân dân ta mà còn đối với tất cả những ai đang đấu tranh cho tự do, độc lập, cho hoà bình, công lý, cơm áo và hạnh phúc của con người.
Những gì đã “chứng kiến”, những gì hiện đang được lưu giữ và trưng bày tại Di tích Nhà sàn, có thể nói rằng, ngôi nhà sàn của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là di sản về cuộc sống sinh hoạt của Người trong những năm sống cuối đời mà còn thể hiện được tư tưởng, đạo đức và những phẩm chất cách mạng của một con người hết lòng vì sự nghiệp cách mạng dân tộc, vì sự ấm no hạnh phúc của nhân dân, vì tình hữu nghị, hoà bình và tiến bộ của nhân loại, như Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã viết: “Cái nhà sàn đơn sơ của Bác vẻn vẹn chỉ có vài ba phòng, trong lúc tâm hồn của Bác lộng gió thời đại thì cái nhà nho nhỏ đó luôn luôn lộng gió và ánh sáng, phảng phất hương thơm của hoa vườn, một đời sống như vậy thanh bạch và tao nhã biết bao”./.
https://vietnam.vnanet.vn/vietnamese/tin-tuc/nha-san-bac-ho-di-san-vo-gia-cua-nhan-dan-viet-nam-397452.html