Trong lần trở lại Campuchia vào tháng 5/2025 vừa qua, nhà báo lão thành, nguyên Tổng Giám đốc TTXVN Trần Mai Hưởng và các các đồng nghiệp tại Phnom Penh có dịp gặp lại “cô bé” Chey Beaupha, con gái đầu của ông Chey Saphon, Tổng Giám đốc đầu tiên của SPK.
Trong ký ức của cựu phóng viên chiến trường Trần Mai Hưởng, hồi mới giải phóng Phnom Penh, gia đình ông Chey Saphon dọn về ở gần cơ quan TTXVN, cạnh nhà ga xe lửa thành phố. Lúc bấy giờ, Chey Beaupha mới khoảng 8 tuổi, thỉnh thoảng được theo cha tham dự một số cuộc gặp gỡ, đến thăm các phóng viên SPK, chuyên gia TTXVN. Chey Beaupha vì thế trở nên thân quen với các chuyên gia TTXVN tại SPK thời kỳ ấy.
Trong chuyến thăm Campuchia lần này, nguyên Tổng Giám đốc TTXVN Trần Mai Hưởng có dịp thăm lại chiến trường xưa, gắn với những di tích lịch sử như Cánh đồng chết Choeung Ek hay Nhà tù Toul Sleng... Từng đặt chân đến đây cùng Binh đoàn Cửu Long gần nửa thế kỷ trước, sau những trận chiến sinh tử, đối với phóng viên chiến trường Trần Mai Hưởng và các chiến sĩ tình nguyện Việt Nam, Campuchia là một miền ký ức không thể nào quên. Ông chia sẻ: “Vì nghĩa vụ quốc tế và sứ mệnh nhân đạo cao cả, máu của các chiến sĩ tình nguyện Việt Nam đã thấm đẫm từng tấc đất Campuchia. Đấy là điều không thể lãng quên!”.
Phó Tổng giám đốc TTXVN Đỗ Phượng và cô bé Chey Beaupha tại Campuchia những ngày đầu giải phóng, năm 1979. Ảnh tư liệu TTXVN
Vào thời khắc ấy, phóng viên chiến trường Trần Mai Hưởng không tin vào mắt mình khi chứng kiến một thành phố Phnom Penh trống vắng, không có sự sống với những ngôi nhà không người ở, những nẻo đường vắng tanh... Trong sự hồi tưởng của ông, đó là sự hoang vắng đến bàng hoàng tâm can mỗi con người, một thành phố chết theo đúng nghĩa đen.
Tuy nhiên, ở đâu đó trong miền ký ức của nhà báo kỳ cựu Trần Mai Hưởng vẫn có những ánh sáng của niềm tin và hy vọng vào công cuộc hồi sinh trên đất nước Chùa Tháp. Với ông, đầu tiên, đó chính là hình ảnh cô bé Chey Beaupha nhanh nhẹn trong bộ váy hồng, cặp mắt thông minh, hiếu động, đem lại cảm giác ấm áp cho một thành phố đang hồi sinh. Sau đó, trong những ngày đầu giải phóng, có dịp đi qua nhiều vùng đất và đến nhiều địa phương trên xứ sở của những ngôi đền Angkor, Bayon cổ kính, ông đã tận mắt chứng kiến sự hồi sinh của Campuchia sau biết bao mất mát, hy sinh dưới chế độ diệt chủng.
Trong những điểm đến của chuyến thăm Campuchia mới đây, nguyên Tổng Giám đốc TTXVN Trần Mai Hưởng đã tranh thủ thăm lại nhà ga xe lửa Phnom Penh, khu vực từng đặt trụ sở của đoàn chuyên gia TTXVN cách đây gần 50 năm, cùng những luống rau cải tăng gia sản xuất ở thời kỳ gian khó đó. Tuy nhiên, nơi ấy bây giờ đã hoàn toàn khác. Nơi ấy, giờ đây là một nhà ga mới vẫn lưu giữ nét xưa cũ, đối diện khu công viên trải đá hoa cương bóng loáng, bao quanh bởi những tòa nhà cao tầng hiện đại.
Chứng kiến những đổi thay đó, nhà báo lão thành Trần Mai Hưởng chia sẻ ấn tượng vui mừng với những thành tựu phát triển trên quê hương Chùa Tháp hôm nay. Ông bày tỏ tin tưởng tình hữu nghị, đoàn kết, hợp tác toàn diện Việt Nam - Campuchia ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả theo phương châm “Láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài”, vì tương lai của nhân dân hai nước.
Đại tướng Chey Beaupha, Phó Tổng Thư ký Cơ quan Quốc gia về Phòng chống ma túy của Campuchia (NACD). Ảnh: TTXVN phát
Trong cuộc hội ngộ với nhà báo Trần Mai Hưởng, “cô bé” Chey Beaupha năm nào đã mang hàm Đại tướng, giữ cương vị Phó Tổng Thư ký Cơ quan Quốc gia về Phòng chống ma túy của Campuchia (NACD), Phó Chủ tịch Hội cựu Sinh viên Campuchia học tập tại Việt Nam (CAVA). Với nữ Đại tướng người Campuchia, được gặp lại nhà báo Trần Mai Hưởng và các cô, chú chuyên gia Việt Nam năm xưa luôn là cuộc hội ngộ đong đầy kỷ niệm, xen lẫn niềm vui, vinh dự và tự hào.
Trong mắt cô bé Chey Beaupha năm xưa và nữ Đại tướng hôm nay, nhà báo Trần Mai Hưởng được biết đến như một nhân chứng lịch sử, cùng những tác phẩm báo chí gắn liền với các sự kiện lịch sử. Nhắc tới bức ảnh nổi tiếng của phóng viên chiến trường Trần Mai Hưởng ghi lại hình ảnh xe tăng quân Giải phóng tiến vào dinh Độc lập, đánh dấu thời khắc giải phóng Sài Gòn vào cuối tháng 4/1975, Đại tướng Chey Beaupha nhớ lại: “Sau đó, chú Hưởng lại lên đường sang Campuchia, tận mắt chứng kiến, chụp ảnh, đưa tin về sự kiện Chiến thắng 7/1/1979, ngày thủ đô Phnom Penh được giải phóng khỏi chế độ diệt chủng Khmer Đỏ”.
Tổng giám đốc TTXVN Đào Tùng (trái) và Tổng giám đốc SPK Chey Saphon gặp nhau ở Phnom Penh, năm 1980. Ảnh tư liệu TTXVN
Trong các cuộc gặp gỡ, trao đổi với phóng viên TTXVN tại Phnom Penh, Đại tướng Chey Beaupha luôn bày tỏ tình cảm trân trọng, yêu quý, ngưỡng mộ bố mình - cố Tổng Giám đốc SPK Chey Saphon và những người cùng thế hệ SPK năm xưa, đặc biệt là các chuyên gia Việt Nam, cùng những câu chuyện gắn liền với miền ký ức tuổi thơ tươi đẹp. Nữ Đại tướng chia sẻ: “Là con của một nhà báo Campuchia, tôi cảm thấy tự hào khi được hay, được biết và kể lại câu chuyện về sự hỗ trợ của các cô, các chú chuyên gia Việt Nam trong thời kỳ lịch sử đó. Mong có thêm nhiều bài viết hay về Vương quốc Campuchia qua những gì các cô chú được thấy, được biết từ ngày giải phóng 7/1 đến nay”./.
Bài 2: ... đến câu chuyện niềm tin
Huỳnh Thảo - Quang Anh - Hoàng Minh