Nghệ thuật điêu khắc than đá hình thành và phát triển ở Quảng Ninh vào khoảng cuối thế kỉ XX. Từ những hòn than đá xù xì, đen óng ả, những người nghệ nhân tài hoa đã khéo léo đẽo gọt thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Các sản phẩm điêu khắc làm bằng than đá rất phong phú và đa dạng. Từ những con trâu, con sư tử biểu tượng cho sự dũng mãnh, kiên cường cho đến những tác phẩm mang tính chất nghệ thuật cao như tượng vệ nữ, tượng chân dung…

Ông Nguyễn Văn Luân (nguyên Phó Chủ tịch Hiệp hội thủ công mĩ nghệ than đá) là người đã làm nghề từ những năm 1980. Ông chia sẻ: “Đây là một nghề làm đẹp cho đời, có giá trị văn hóa tuyệt vời, xuất xứ gắn liền với vùng đất, với lịch sử hình thành của vùng đất; gắn liền giai cấp công nhân (công nhân than) từ thời Pháp thuộc. Do đó, theo tôi, nó sẽ là một món hàng lưu niệm rất có ý nghĩa với du khách đến với kì quan thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long này”. 
 

Ông Luân cho biết, vào khoảng những 90 của thế kỉ trước, mặt hàng điêu khắc mĩ nghệ than đá của Quảng Ninh bán rất chạy, thậm chí còn được đóng container xuất khẩu đi nước ngoài. Tuy nhiên, những năm gần đây, nghề này đang có nguy cơ bị mai một và không có thế hệ kế cận. Hiện nay, ở Quảng Ninh chỉ còn một vài hộ gia đình còn theo nghề này, nhưng cũng ở quy mô rất nhỏ.

Nhiều du khách nước ngoài rất thích loại sản phẩm độc đáo này. Họ thường rất muốn được trực tiếp đến tham quan những xưởng sản xuất để được trực tiếp xem các công đoạn chế tác của người nghệ nhân.

Việc Vịnh Hạ Long trở thành 1 trong 7 kì quan thiên nhiên mới của thế giới sẽ thu hút một lượng lớn du khách đến với nơi này. Chính vì vậy, ngoài các dịch vụ du lịch, Hạ Long còn cần phải có những sản phẩm du lịch đặc trưng của riêng mình. Được biết, mới đây, Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã tổ chức một hội thảo về vấn đề “Xây dựng các sản phẩm du lịch cho Vịnh Hạ Long” với đề án “Phát triển các sản phẩm du lịch cho kì quan Vịnh Hạ Long đến năm 2020, tầm nhìn 2030”. 
 

Với chủ trương ấy, thiết nghĩ, sản phẩm điêu khắc than đá của Hạ Long sẽ là một sự lựa chọn đầy thú vị bởi nó hội tụ được nhiều yếu tố. Trong đó có yếu tố nghệ thuật và yếu tố bản sắc văn hóa vùng rất riêng, rất đặc trưng của vùng đất mỏ giàu truyền thống./.