Từ xa xưa, trong thế giới tâm linh đồng bào Thái ở Tây Bắc quan niệm Mường trời có các đấng thần linh cai quản. Con người dưới trần gian chịu sự chi phối của trời và các đáng thần linh. Người nhà trời, thông qua người đại diện là Then sẽ xuống trần gian gặp gỡ dân bản, ban cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, bản làng yên vui. Then cũng là người đại diện cho hạ giới giãi bày tâm tư, nguyện vọng của muôn dân với trời và các đấng thần linh.

Để tưởng nhớ và cảm tạ công ơn của Then, hàng năm cứ vào dịp đầu xuân, người dân Thái trắng vùng Mường So, Khổng Lào ở huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu lại tổ chức lễ hội mừng Then, mời Then xuống trần vui hội cùng dân bản, được gọi là Then Kin Pang. Then là chủ cõi trời, Kin Pang là ăn mừng, ăn hội. Đây là dịp để các con dân mang lễ tạ ơn Then.

Then Kin Pang có vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần, là nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Thái trắng đã gìn giữ từ nhiều đời nay và ngày càng lan tỏa ra cộng đồng.

Trong 3 ngày của lễ hội Then Kin Pang có nhiều hoạt động phong phú mang bản sắc văn hóa của tộc người Thái trắng với các trò chơi dân gian và các môn thể thao như: Ném còn, bắn nỏ, bịt mắt đánh trống, đẩy gậy, trình diễn trang phục, văn nghệ, thi ẩm thực… Ngày 10/3 âm lịch là ngày chính của lễ hội với nghi thức quan trọng là làm lễ cúng tại nhà Then. Tại đây, bà Then làm lễ cầu cúng cho người dân trong bản, trong xã những điều tốt đẹp, luôn khỏe mạnh, no ấm; cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, một năm may mắn, cuộc sống an lành, gia đình hạnh phúc.

Lễ hội Then Kin Pang ngày càng được người dân và chính quyền địa phương tại huyện Phong Thổ bảo tồn và phát huy tốt. Cụ Nông Văn Nảo, Nghệ nhân người dân tộc Thái ở huyện Phong Thổ bày tỏ phấn khởi vì những nét đẹp văn hóa của dân tộc Thái được lớp trẻ hiện nay biết được, giữ được và có sức sống mạnh mẽ trong cộng đồng. Ngày nay, dù cuộc sống có nhiều thay đổi, song lễ hội vẫn được người Thái nơi đây tổ chức thường niên, để lưu giữ bản sắc dân tộc, giáo dục con cháu niềm tự hào về cuội nguồn của mình.

Không khí lễ hội năm nay nhộn nhịp, du khách gần xa đổ về rất đông. Nhiều du khách trầm trồ, xin chụp ảnh chung với những cô gái Thái trong trang phục truyền thống xinh đẹp. Gia đình chị Phạm Lan Hương, đến từ quận Cầu Giấy, Hà Nội chia sẻ: Thời gian được nghỉ lễ Giỗ Tổ Hùng Vương, thông tin qua mạng xã hội, gia đình tôi chọn Lai Châu để du lịch. Được tận mắt nhìn thấy, trải nghiệm những điều độc đáo trong văn hóa của đồng bào Thái tại đây rất thích thú. Lai Châu không làm mình thất vọng.

Du khách Nguyễn Trường Tâm đến từ thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định nhận xét, năm nay, lễ hội Then Kim Pang tổ chức quy mô hơn, quy củ và bài bản hơn. Đặc biệt, tái hiện lễ hội Áp Hô Chiêng (Lễ hội Gội đầu bên suối thường diễn ra vào chiều 30 Tết là nghi lễ rửa trôi những vất vả, điều không may mắn, xui xẻo của năm cũ). Bên cạnh đó, hàng ngàn người dân và du khách cùng hòa vào té nước ở con suối Nậm Lùm, cạnh cánh đồng lúa xanh trải dài xã Khổng Lào càng làm cho khung cảnh hữu tình, thích mắt. 

Chủ tịch UBND huyện Phong Thổ (Lai Châu) Vương Thế Mẫn cho biết, lễ hội Then Kin Pang đang ngày càng lan tỏa với du khách gần xa bằng những giá trị văn hóa, tinh thần độc đáo của đồng bào Thái trắng ở khu vực Mường So, Khổng Lào. "Chúng tôi đang nỗ lực bảo tồn, phát huy tốt các giá trị văn hóa, đồng thời xây dựng lễ hội trở thành một điểm đến du lịch đặc sắc, hấp dẫn du khách khi nhắc đến Lai Châu"./.