Thung lũng Quy Hòa được linh mục người Pháp Paul Maheu (1869 - 1931) tìm ra trong một buổi chiều vắng hơn 80 năm trước, khi ông cảm nhận vẻ yên bình hiếm có, cách biệt với thế giới bên ngoài, nơi không thể tuyệt vời hơn để xây dựng một khu điều trị bệnh nhân phong mang tên Bệnh viện Laproserie de Quy Hòa. Ba năm sau, năm 1932, Giám đốc bệnh viện, sơ Charles Antoine và người phụ tá của mình là sơ Ozithe - vốn là kiến trúc sư, đã đặt ra chương trình xây dựng lại bệnh viện và xây dựng nhà ở để người mắc bệnh phong có nơi trú ngụ kiên cố, lâu dài dựa vào việc vận động các nhà hảo tâm. Từ đây, cùng với bệnh viện, nhà thờ và nơi ở của các nữ tu, trong khoảng 26 năm liền (từ 1932 đến 1958) chừng 250 ngôi nhà dành cho bệnh nhân phong đã lần lượt mọc lên. Đến hôm nay, khi thời gian đã trôi đi gần thế kỷ, khu điều trị phong Quy Hòa vẫn luôn là một trong những bệnh viện đẹp và độc đáo nhất thế giới.
 

Ký ức của chúng tôi và cũng không của riêng ai về làng phong Quy Hòa hẳn đều không nằm ngoài sự ngậm ngùi về những phận người vì bệnh tật mà mất dần đi nhiều phần cơ thể trong nỗi đau triền miên theo tháng ngày. Nhưng cũng nhờ thời gian mà nơi đây hôm nay, nỗi đau ấy được xoa dịu đi rất nhiều khi tất cả hơn 1.100 cư dân của gần 350 hộ gia đình đã được chữa dứt điểm bệnh phong. Theo ông Phan Giải, Phó Ban tiếp nhận Quà từ thiện Làng phong Quy Hòa thì trong số này có chừng 470 người bị tàn phế, được Nhà nước trợ cấp thường xuyên theo bốn mức (từ 151.000 - 199.000 đồng/người/tháng). Ngồi trò chuyện trên xe lăn với nhau khi vết thương đã liền sẹo từ hàng chục năm qua, ông Võ Quới (78 tuổi) và ông Lê Văn Phong (65 tuổi), hai người bạn già đều có chung tâm sự: “Hơn 50 năm sống ở đây, chúng tôi đã gắn bó với nhau khi có chung hoàn cảnh và cả niềm vui chung những lúc khỏi bệnh. Nhưng, để có cuộc sống ổn định hiện tại, chúng tôi rất biết ơn sự chăm lo tận tình của các bác sĩ, y tá trong bệnh viện (Bệnh viện Phong và Da liễu Trung ương Quy Hòa - PV)”. Cũng như ông Quới, ông Phong, tất cả các bệnh nhân phong đều coi Quy Hòa như một mái ấm, một nơi bù đắp tình thương cho những con người phải chịu nhiều nỗi đau cả về thể xác lẫn tâm hồn.

Thực tế, để khắc phục khó khăn trong đời sống và nâng cao chất lượng điều trị cho bệnh nhân ở làng phong, Bệnh viện Phong và da liễu Trung ương Quy Hòa đã luôn tích cực vận động các tổ chức trong và ngoài nước giúp đỡ về khoa học kỹ thuật, trang thiết bị nhằm phục vụ điều trị, xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng và đào tạo nghề cho con em bệnh nhân. Điển hình như Hội chống phong Hà Lan đã ký kết hỗ trợ xây dựng trường mẫu giáo, nhà trẻ, mua dụng cụ học sinh, trồng cây xanh trong khuôn viên Bệnh viện; Tổ chức phi chính phủ AUTEUIL (Pháp) đã dành cho Bệnh viện nhiều chương trình hỗ trợ dài hạn; Tổ chức từ thiện DAHW (CHLB Đức) hỗ trợ tiền cho bệnh nhân phong đón Tết cổ truyền… Và kết quả là bộ mặt của làng phong đang thay đổi từng ngày khi hơn 100 em đã học thành tài. Tiêu biểu như vợ chồng anh Trần Thế Linh và chị Nguyễn Thị Học có 3 con (2 trai, 1 gái) đều đã tốt nghiệp đại học, có công việc ổn định. Bên cạnh đó, làng phong Quy Hòa cũng được tôn tạo thêm các hạng mục như: phù điêu người khắc khổ, vườn tượng danh nhân, nhà đàn, bia tưởng niệm nơi an táng đầu tiên của thi sĩ Hàn Mặc Tử...

Phút thư giãn của các cư dân trong làng phong Quy Hòa. Ông Võ Quới và ông Lê Văn Phong, hai người bạn già trò chuyện trên chiếc xe lăn, hai ông đã sống ở làng phong Quy Hòa hơn 50 năm. Ở Bệnh viện Phong và Da liễu Trung ương Quy Hòa, bệnh nhân luôn được tạo điều kiện yên tâm tĩnh dưỡng. Khu điều trị và an dưỡng dành cho người già. Xích lô chuyên chở bệnh nhân qua các khu điều trị và khu điều dưỡng ở làng phong Quy Hòa. Bệnh nhân ở làng phong Quy Hòa được chăm khám thường xuyên. Thợ may ở làng phong Quy Hòa. Thế hệ tương lai ở làng phong Quy Hòa.

Theo ông Nguyễn Thanh Tân, Giám đốc Bệnh viện Phong và Da liễu Trung ương Quy Hòa, ngoài việc chú trọng cải thiện những hình ảnh liên quan đến bệnh phong và người phong trong cộng đồng, bệnh viện cũng luôn nỗ lực hỗ trợ bệnh nhân phong tích lũy năng lực nội sinh, để họ có được niềm tin vào cuộc sống, trong đó việc nâng dần trình độ văn hóa cho thế hệ thứ hai, thứ ba là then chốt. Đặc biệt, hiện nhiều thanh niên trong làng phong Quy Hòa đã kết duyên với cư dân bên ngoài và cùng về Quy Hòa xây tổ ấm - kết quả của việc tuyên truyền cho toàn dân hiểu rõ về bệnh phong. Điều này là cái được lớn nhất, giàu ý nghĩa mà Nhà nước, các y, bác sĩ của bệnh viện đã đem lại cho bệnh nhân phong. Tạm biệt làng phong Quy Hòa, đọng lại trong tôi chính là những giá trị nhân văn về tình người, gạt bỏ sự kỳ thị để mang đến cho bệnh nhân phong một cuộc sống thanh bình, hạnh phúc./.

Bài: Nguyễn Vũ Thành Đạt - Ảnh: Nguyễn Luân