Công nghệ khí canh là một thành tựu mới trong lĩnh vực khoa học nông nghiệp của thế giới, nó ra đời vào khoảng những năm 80 của thế kỉ XX, và bắt đầu phát triển mạnh vào khoảng những năm đầu của thế kỉ XXI. Với công nghệ này, lần đầu tiên loài người biết đến phương pháp trồng cây không cần đất, bởi nguyên lí của công nghệ này là phun dinh dưỡng dạng sương mù vào bộ rễ để nuôi cây mà không cần trồng trực tiếp xuống đất như phương pháp truyền thống, hoặc nhúng vào nước như phương pháp thủy canh. Tính ưu việt của công nghệ này là có thể giảm tới 90% lượng nước, 95% lượng phân bón và 99% lượng thuốc bảo vệ thực vật. Vì vậy, năng suất cây trồng không những cao vượt trội mà sản phẩm sau thu hoạch cũng hoàn toàn sạch.

Sự xuất hiện của công nghệ mới này đã ngay lập tức thu hút sự quan tâm, nghiên cứu của nhiều nhà khoa học trên thế giới. Đặc biệt, những nước nắm giữ công nghệ này như Mỹ, Hàn Quốc, Úc… thường giấu kín và không công bố rộng rãi, vì vậy các nước rất khó tiếp cận.
 

 

Ở Việt Nam có một nhà khoa học đã sớm quan tâm đến phương pháp này, đó chính là GS. TS. NGND Nguyễn Quang Thạch, Chủ tịch Hội đồng Khoa học của Viện Sinh học Nông nghiệp (trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội). Sau nhiều năm theo dõi và nghiên cứu, đến đầu những năm 2000, GS Nguyễn Quang Thạch đã tìm cách đưa được phương pháp này về Việt Nam để ứng dụng thử nghiệm trong lĩnh vực sản xuất khoai tây giống sạch bệnh và nhanh chóng thu được những kết quả khả quan, mở ra một hướng đi mới trong sản xuất nông nghiệp tại Việt Nam.

Chúng tôi gặp GS Nguyễn Quang Thạch khi ông đang có buổi làm việc với đoàn chuyên gia của Viện Nghiên cứu Giống cây trồng Quốc gia Đức, ngay tại vườn sản xuất khoai tây giống bằng công nghệ khí canh của Viện Sinh học Nông nghiệp. Đoàn chuyên gia Đức sang Việt Nam lần này vừa để tham quan tìm hiểu về công nghệ khí canh của Việt Nam, vừa phối hợp với nhóm nghiên cứu của GS Nguyễn Quang Thạch để cùng nghiên cứu tạo ra giống khoai tây mới có khả năng kháng bệnh mốc sương, một loại bệnh rất nguy hiểm hại khoai tây.

Nói chuyện với các chuyên gia Đức, GS Nguyễn Quang Thạch cho biết, dự tính sắp tới, khu vườn này sẽ cho ra hàng chục vạn củ khoai tây giống sạch bệnh, chất lượng cao dùng để làm bộ giống gốc cho ngành sản xuất khoai tây giống ở Việt Nam.

GS Thạch cho biết thêm, bằng công nghệ khí canh, ông và các đồng nghiệp đã có thể chủ động điều khiển được sự sinh trưởng và hình thành củ, nhờ đó mà số lượng củ có thể đạt từ 15 – 200 củ/cây, tùy theo giống. Trong khi đó, các phương pháp cũ chỉ có thể cho 5 - 10 củ/cây. Có thể nói, đây là một bước đột phá trong lĩnh vực sản xuất củ khoai tây giống gốc.

Chia sẻ với chúng tôi về chuyện nghề, GS Nguyễn Quang Thạch tâm sự: “Đời mình như có nhân duyên với cây khoai tây, lần đầu tiên được đi tu nghiệp tại trường Đại học Orsay Paris ở Pháp, mình được Giáo sư R.Nozerance đào tạo về kĩ thuật nuôi cấy mô khoai tây; rồi sau đấy lần tu nghiệp thứ hai tại Đức mình lại được Giáo sư G.Wenzel đào tạo về công nghệ chọn tạo giống khoai tây bằng dung hợp tế bào trần. Kể từ đó, cuộc đời của mình gắn chặt với sự nghiệp nghiên cứu công nghệ nhân giống và tạo giống khoai tây."
 

Một trong những may mắn khác của GS Nguyễn Quang Thạch đó là ông đã được trực tiếp học hỏi kinh nghiệm và bí quyết công nghệ từ chính tác giả của phương pháp công nghệ khí canh là TS. Stoner của Đại học Colorado (Mĩ) và nhà nghiên cứu nhân giống khoai tây bằng khí canh của Hàn Quốc là TS. Chang D.C.

Nhờ đó, năm 2006, ông chính thức bắt tay vào thực hiện đề tài cấp Nhà nước thuộc Chương trình Công nghệ Sinh học Quốc gia “Nghiên cứu làm chủ công nghệ khí canh và xây dựng mô hình công nghiệp sinh học sản xuất giống khoai tây, rau, hoa sạch bệnh”. Sau 4 năm miệt mài vất vả nghiên cứu cùng các cộng sự, đến năm 2010, công trình đã được nghiệm thu với kết quả xuất sắc.

Thành công tiếp nối thành công, GS Nguyễn Quang Thạch đã mạnh dạn đưa công nghệ khí canh vào ứng dụng trong việc nhân giống, ươm giống cho nhiều loại cây trồng khác nhau như: hoa cẩm chướng, thược dược, ớt, dâu tây, cây dược liệu…

Có thể nói, việc ứng dụng thành công công nghệ khí canh trong sản xuất nông nghiệp, góp phần xây dựng một nền khoa học nông nghiệp Việt Nam tiên tiến, xanh, sạch và bền vững, có một phần đóng góp không nhỏ của GS. TS. NGND Nguyễn Quang Thạch./.