Cung An Định tiền thân có tên gọi là phủ Phụng Hóa - một công trình bằng gỗ nằm bên bờ dòng sông An Cựu. Cung An Định được vua Đồng Khánh xây dựng vào năm 1917 cho con trưởng của mình - tức vua Khải Định - làm cung điện riêng sinh sống từ khi vua Khải Định còn là Thái tử đến ngày lên ngôi Hoàng đế. Sau ngày đăng quang, năm 1917, vua Khải Định sử dụng tiền riêng của mình bắt đầu cải tạo lại phủ Phụng Hóa theo lối hiện đại, biến phủ gỗ ban đầu trở thành một tòa lâu đài nguy nga, tráng lệ nhất Việt Nam thời bấy giờ, đổi tên là An Định cung. Tiếp nối truyền thống từ đời trước, vua Khải Định trao lại cung An Định của mình cho hoàng tử Vĩnh Thụy (tức vua Bảo Đại sau này). 

Cung An Định có tổng cộng có 22 phòng lớn nhỏ. Trong đó, tầng 1 có bảy phòng trang trí rất lộng lẫy, nổi bật nhất là đại sảnh. Tầng 2 gồm tám phòng là nơi sinh hoạt, nghỉ ngơi. Tầng 3 có bảy phòng là nơi ở cũ của đức Từ Cung thái hậu và nơi thờ tự.

Các họa tiết trang trí trên cửa vào theo phong cách truyền thống cung đình.

Những bức tranh tường ở cung An Định có tuổi đời ngót nghét 100 năm, là những tác phẩm hội họa độc đáo của giai đoạn chuyển tiếp giữa mỹ thuật truyền thống với mỹ thuật mới ở Việt Nam đầu thế kỷ 20. 

Di ảnh Nam Phương Hoàng hậu ở Cung An Định.

Bộ bàn ghế theo phong cách Châu Âu ở Cung An Định.

Cầu thang đôi lên tầng 2 ở Cung An Định được trang trí cầu kỳ, tinh xảo. 

Sau ngày Cách mạng Tháng Tám 1945, vua Bảo Đại thoái vị, cùng gia quyến của mình là hoàng hậu Nam Phương, đức Từ Cung thái hậu và các hoàng tử công chúa, đã dọn từ Hoàng cung Huế qua An Định cung này sinh sống. Dưới triều Hoàng đế Khải Định (1916-1925) và Bảo Đại (1926-1945), cung An Định là nơi tổ chức các lễ tiếp tân, lễ khánh hỷ của hoàng gia với sự tham dự của đình thần và các quan chức thuộc chính phủ Bảo hộ Pháp. Đây là nơi ghi dấu một giai đoạn gia đình cựu hoàng Bảo Đại sinh sống sau khi nhà vua thoái vị (8/1945). 

Sau gần nửa thế kỷ bị rơi vào quên lãng, dưới tác động của thời gian, của chiến tranh, vẻ đẹp của cung An Định bị phủ lấp, thậm chí bị hủy hoại. Từ năm 2002, cung An Định được chuyển giao cho Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế quản lý và trùng tu tôn tạo để trả lại vẻ đẹp vốn có của tòa lâu đài tráng lệ đầu thế kỷ XX. Toàn bộ công trình được xây dựng với diện tích hơn 23.000m2, quay mặt hướng Nam phía bờ sông An Cựu. Thuở ban đầu khi còn nguyên vẹn, cung có khoảng 10 công trình lớn nhỏ: bến thuyền, cổng chính, đình Trung Lập, lầu Khải Tường, nhà hát Cửu Tư Đài, chuồng thú, hồ nước… Trải qua hơn 100 năm và sự tàn phá của chiến tranh, đến nay cung chỉ còn lại ba công trình khá nguyên vẹn là cổng chính, đình Trung Lập và lầu Khải Tường.

Toàn cảnh Cung An Định.

Các hoa văn kiến trúc Á – Âu ở Cung An Định.

Cổng chính vào Cung An Định.

Điểm nhấn cho toàn bộ kiến trúc cung An Định chính là tòa nhà được ví như một tòa lâu đài châu Âu, mang tên lầu Khải Tường. Lầu nằm ngay phía sau bức "bình phong" đình Trung Lập, là công trình kiến trúc chính của cung. Tên "Khải Tường" được chính vua Khải Định đặt với ý nghĩa là nơi khởi phát điềm lành. Lầu Khải Tường có ba tầng được xây dựng bằng các vật liệu mới theo kiểu lâu đài châu Âu, trên nền diện tích 745m2. Mặt trước được trang trí cầu kỳ, công phu các họa tiết phong cách Roman cận đại (bắc đẩu bội tinh, thiên thần...) đan xen các họa tiết cung đình phương Đông truyền thống (rồng, phượng, hổ, bát bửu, hoa văn...) Tổng cộng có 22 phòng lớn nhỏ. Trong đó, tầng 1 có bảy phòng trang trí rất lộng lẫy, nổi bật nhất là đại sảnh. Tầng 2 gồm tám phòng là nơi sinh hoạt, nghỉ ngơi. Tầng 3 có bảy phòng là nơi ở cũ của đức Từ Cung thái hậu và nơi thờ tự. Đặc sắc nhất của lầu Khải Tường chính là đại sảnh, nơi nổi bật với sáu bức tranh tường trang trí, vẽ rất sinh động và chính xác sáu lăng tẩm các vị vua nhà Nguyễn./.

 

 Giờ mở cửa cung An Định vào mùa Hè: từ 6h30 – 17h30, mùa Đông: từ 7h00 – 17h00 với giá vé 30.000 vnđ/ người.