APSC được hình thành nhằm tạo dựng một môi trường hòa bình và an ninh cho phát triển ở khu vực Đông Nam Á thông qua việc nâng hợp tác chính trị-an ninh ASEAN lên tầm cao mới, với sự tham gia và đóng góp xây dựng của các đối tác bên ngoài. Hợp tác trong khuôn khổ APSC bao gồm hợp tác kiến tạo một nền an ninh toàn diện ở khu vực, ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống như tội phạm xuyên quốc gia, khủng bố, ứng phó thiên tai khẩn cấp và hợp tác về an ninh hàng hải...

APSC không hướng tới hình thành liên minh quân sự hay một khối phòng thủ chung ở khu vực. Các nước thành viên có quyền tự do theo đuổi chính sách đối ngoại riêng, bố trí phòng thủ riêng.

Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh ký Tuyên bố chung về "Duy trì an ninh và ổn định trong khu vực vì nhân dân và do nhân dân"
tại Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN lần thứ 9 ở Malaysia. Ảnh: TTXVN


Hội nghị Tư lệnh Cảnh sát ASEAN (ASEANAPOL) lần thứ 35 tại Jakarta (Indonesia)
bàn về giải pháp tăng cường hợp tác đảm bảo an ninh khu vực. Ảnh: Đỗ Quyên – TTXVN


Hội nghị Diễn đàn An ninh Khu vực ASEAN lần thứ 17 ( ARF-17) tại Hà Nội. Ảnh: Nhan Sáng – TTXVN


Việt Nam và Campuchia ký thoả thuận hợp tác loại trừ nạn buôn bán phụ nữ, trẻ em. 
Ảnh: Nguyễn Hữu Hả - TTXVN

Trong tuyên bố Bali II, thông qua tại Hội nghị cấp cao ASEAN tháng 9/2003 tại Bali, Indonesia, Cộng đồng An ninh ASEAN (ASC) sau đổi tên thành Cộng đồng Chính trị-An ninh (APSC) được xác định là một trong 3 trụ cột của Cộng đồng ASEAN, nhằm đưa hợp tác chính trị-an ninh khu vực lên tầm cao mới, để các quốc gia trong khu vực sống hòa bình trong một môi trường bình đẳng, dân chủ và hòa hợp.

Kế hoạch tổng thể xây dựng APSC được thông qua tại Hội nghị cấp cao ASEAN năm 2009 xác định 3 thành tố chính của APSC gồm: Xây dựng một cộng đồng dựa trên các giá trị và chuẩn mực chung, Tạo dựng một khu vực gắn kết, hòa bình và tự cường với trách nhiệm chung đối với an ninh toàn diện (bao gồm cả các mối đe dọa quân sự và phi quân sự), Hướng tới một khu vực năng động và rộng mở với bên ngoài trong một thế giới ngày càng liên kết và tùy thuộc.

Theo kế hoạch đó, ASEAN đã và đang đẩy mạnh hợp tác về chính trị, chia sẻ các chuẩn mực, hợp tác xây dựng lòng tin, thúc đẩy đối thoại, hiểu biết lẫn nhau nhằm ngăn ngừa xung đột; thúc đẩy hợp tác về quốc phòng-an ninh, nghiên cứu các biện pháp giải quyết xung đột một cách hòa bình và hợp tác kiến tạo hòa bình sau xung đột cũng như hợp tác trên các lĩnh vực an ninh phi truyền thống.

Giải bắn súng quân dụng quân đội các nước ASEAN lần thứ 24 (AARM-24) tổ chức tại Việt Nam
là dịp để xạ thủ các nước ASEAN tăng cường giao lưu, học hỏi kinh nghiệm. Ảnh: Việt Cường - Báo ảnh Việt Nam


Việt Nam tổ chức diễn tập thực binh ứng phó thảm họa thiên tai khu vực ASEAN lần thứ 13 (ARDEX – 13).
Ảnh: An Đăng - TTXVN


Cảnh sát biển Việt Nam diễn tập chống cướp biển có vũ trang, bảo đảm an ninh, an toàn hàng hải trên biển.
Ảnh: Trọng Đức – TTXVN


Hội Chữ thập đỏ Việt Nam diễn tập phòng ngừa ứng phó thảm họa. Ảnh: Thanh Tùng - TTXVN


Hà Nội diễn tập phòng chống dịch MERS – CoV. Ảnh: Dương Ngọc - TTXVN


Việt Nam diễn tập ứng phó sự cố tràn dầu trên biển. Ảnh: Trần Lê Lâm – TTXVN

Các lĩnh vực hợp tác trong trụ cột APSC ngày càng được đẩy mạnh và đi vào chiều sâu, thể hiện trong các văn kiện như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác (TAC), Hiệp ước về khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ), Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC)..., hay thông qua các cơ chế như Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (ADMM), Diễn đàn Biển ASEAN (AMF) và AMF Mở rộng (EAMF)...

Nhằm củng cố và duy trì vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực, ASEAN không ngừng mở rộng và làm sâu sắc hơn mối quan hệ hợp tác toàn diện, cùng có lợi với các đối tác, thúc đẩy và làm phong phú các diễn đàn đối thoại và hợp tác ở khu vực do ASEAN chủ trì như ASEAN+1, ASEAN+3, Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị ADMM Mở rộng (ADMM+) với 8 đối tác (gồm Australia, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand, Hàn Quốc, Nga và Mỹ), tạo điều kiện khuyến khích các đối tác tham gia đóng góp tích cực, xây dựng, trên cơ sở tôn trọng các mục tiêu và nguyên tắc quan hệ mà ASEAN đã đề ra, đối với các vấn đề liên quan hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực cũng như hỗ trợ ASEAN tăng cường liên kết và xây dựng Cộng đồng.

Từ việc ra đời ARF năm 1994 đến ý tưởng xây dựng Cộng đồng An ninh ASEAN năm 2003 và quyết định của Hội nghị cấp cao ASEAN 2007 về xây dựng APSC như một trong 3 trụ cột chính của Cộng đồng ASEAN là một bước tiến dài của các quốc gia thành viên trong nỗ lực đoàn kết, tăng cường sức mạnh của khối, đối phó với các thách thức trong thời đại mới, vì lợi ích chung của tất cả các quốc gia thành viên ASEAN là hòa bình, ổn định, phát triển kinh tế vì an ninh và thịnh vượng chung của khu vực./.

TTXVN/Báo ảnh Việt Nam