Bà Suzannah Jessep, Giám đốc điều hành Quỹ châu Á New Zealand. Ảnh: TTXVN phát  

Những mối quan hệ ban đầu giữa hai nước được thiết lập thông qua các gia đình, các chuyên gia y tế và các học giả trong khuôn khổ chương trình "Kế hoạch Colombo”, là sáng kiến của Anh có tên gọi đầy đủ là "Kế hoạch Colombo vì sự hợp tác phát triển kinh tế và xã hội ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương" và chính thức đi vào hoạt động từ năm 1951. Việt Nam tham gia chương trình này năm 2003. Theo bà Jessep, những mối quan hệ đó đã đặt nền tảng cho mối quan hệ thiện chí giữa hai nước, và ngày nay các hoạt động trao đổi giáo dục, chương trình tăng cường năng lực, làm việc ngắn hạn và mạng lưới chuyên môn tiếp tục thúc đẩy sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau hai nước. Năm 2024, khoảng 40.000 người New Zealand đã đến Việt Nam là minh chứng cho sự quan tâm mạnh mẽ và ngày càng tăng của người dân New Zealand đối với quốc gia Đông Nam Á này.

Theo quan sát của bà Suzannah Jessep, các giá trị chung và hợp tác đa phương cũng đã giúp thúc đẩy mối quan hệ song phương. Cả Việt Nam và New Zealand đều là những bên tham gia tích cực vào các thể chế khu vực và toàn cầu. Hai nước cùng cam kết mạnh mẽ đối với luật pháp quốc tế, hệ thống thương mại cởi mở và dựa trên luật lệ, hòa bình và ổn định trong khu vực. Những giá trị chung này định hình sự hợp tác của hai nước và xây dựng lòng tin chiến lược.

Quỹ châu Á New Zealand có quan hệ đối tác lâu dài và chặt chẽ với Học viện Ngoại giao Việt Nam. Đây là một trong những quan hệ đối tác có giá trị nhất của Quỹ, giúp hai bên chia sẻ quan điểm và học hỏi từ kinh nghiệm của nhau.

Một động lực khác là mối quan hệ thương mại New Zealand – Việt Nam, được hưởng lợi từ sự bổ sung tự nhiên giữa hai nước. New Zealand xuất khẩu các sản phẩm từ sữa, trái cây, gỗ và thực phẩm chế biến chất lượng cao, trong khi Việt Nam cung cấp đồ điện tử, máy móc, giày dép và hàng dệt may. Sự bổ sung kinh tế này tạo nền tảng vững chắc cho sự tăng trưởng thương mại liên tục và lợi ích chung, đặc biệt là trong thời điểm hệ thống thương mại quốc tế bị gián đoạn sâu sắc.

Hai nước cùng ngày càng hợp tác chặt chẽ trong các lĩnh vực như quốc phòng và an ninh hàng hải. Các chuyến thăm của các tàu Hải quân New Zealand, bao gồm tàu HMNZS Te Mana và tàu HMNZS Aotearoa năm 2023, phản ánh mối quan tâm chung của hai nước trong việc duy trì sự ổn định trong khu vực và trật tự hàng hải dựa trên luật lệ.

Nhìn về tương lai, Giám đốc điều hành Quỹ châu Á New Zealand cho rằng có một số động lực sẽ định hình giai đoạn hợp tác tiếp theo trong quan hệ New Zealand – Việt Nam. Sự năng động kinh tế bền bỉ của Việt Nam và vai trò lãnh đạo khu vực, cùng với trọng tâm chiến lược của New Zealand trong việc tăng cường sự can dự trên khắp châu Á, sẽ là những động lực chính. Ở góc độ của từng quốc gia, bà Suzannah Jessep mong đợi sẽ có thêm nhiều hợp tác hơn trong các lĩnh vực như công nghệ xanh, công nghệ nông nghiệp và năng lượng xanh để phục hồi khí hậu, cùng với sự phát triển trong các mối quan hệ chính trị, kinh tế và quốc phòng rộng lớn hơn.

Bà Suzannah cho biết, trong 28 năm qua, Quỹ châu Á New Zealand đã theo dõi nhận thức của người dân New Zealand về châu Á. Nghiên cứu cho thấy hơn 2/3 người dân New Zealand hiện coi Việt Nam là quan trọng đối với tương lai của New Zealand, trong khi 50% coi Việt Nam là bạn của New Zealand, tăng 8% chỉ riêng trong khoảng thời gian từ tháng 11/2023 đến tháng 12/2024. Tiềm năng mở rộng quy mô hợp tác giữa hai nước được đánh giá vẫn còn rất lớn.

Mặc dù vậy, bà Suzannah cho rằng vẫn tồn tại một số thách thức thực tế trong việc phát triển mối quan hệ song phương chặt chẽ hơn. Khoảng cách xa và các chuyến bay thẳng hạn chế có thể khiến việc đi lại trở nên đắt đỏ hơn đối với các doanh nghiệp và du lịch. Quá trình xử lý thị thực cần được đơn giản hóa hơn nữa. Vẫn còn nhiều việc phải làm để các nhà lãnh đạo hai nước làm quen với các điều kiện và quy tắc thị trường của nhau nhằm xây dựng lòng tin.

Theo quan điểm của Giám đốc Quỹ châu Á New Zealand, các giải pháp nên tập trung vào việc kết nối thực tế và chia sẻ kiến thức, dù là giữa giới chức, các nhà khoa học và giới chuyên gia, các doanh nghiệp và nhà đầu tư, hay các sinh viên sau đại học. Mặc dù các kết nối hàng không tốt hơn sẽ giúp giảm chi phí cho cả du lịch và các chuyến công tác, song nhiều chương trình giao lưu, trao đổi, bao gồm phát triển chuyên môn và quan hệ đối tác theo ngành cụ thể, sẽ giúp hai nước thân thiết hơn.

Việt Nam và Zealand có tiềm năng to lớn để tăng cường hợp tác cả song phương lẫn trên bình diện quốc tế. Các lĩnh vực mới nổi như công nghệ số, nông nghiệp công nghệ cao, biến đổi khí hậu và nền kinh tế xanh mang lại nhiều cơ hội hợp tác đáng kể. Các lĩnh vực này rất quan trọng đối với sự phát triển bền vững và phù hợp với các ưu tiên hướng tới tương lai của cả hai quốc gia. Cộng đồng người Việt tại New Zealand, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ và kinh doanh, đóng vai trò quan trọng như một cầu nối văn hóa và thương mại, giúp thúc đẩy sự hiểu biết sâu sắc hơn và quan hệ đối tác.

Các sáng kiến như Sáng kiến Lãnh đạo Doanh nghiệp Trẻ của Quỹ châu Á New Zealand (được Bộ Ngoại giao và Thương mại New Zealand hỗ trợ) tập hợp các doanh nhân trẻ của hai nước lại với nhau và giúp xây dựng một nhóm các nhà đổi mới có năng lực chuyên môn và khả năng kết nối, những người sẽ định hình nền kinh tế của cả hai nước, giúp New Zealand và Việt Nam biến các giá trị chung thành sự hợp tác hữu hình.

Trên trường quốc tế, Việt Nam và New Zealand chia sẻ cam kết về thương mại tự do, luật pháp quốc tế và giải quyết tranh chấp hòa bình. Sự đồng điệu này củng cố sự hợp tác của hai nước trong các diễn đàn đa phương và các sáng kiến khu vực.

Cuối cùng, bà Suzannah cho rằng, mối quan hệ New Zealand - Việt Nam sẽ được định hình bởi cả các yếu tố bên trong và bên ngoài. Trong nước, sự hỗ trợ liên tục của chính phủ và sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp và xã hội dân sự là điều cần thiết cho sự phát triển của mối quan hệ. Về bên ngoài, sự ổn định trong khu vực và mối quan hệ của hai nước với các cường quốc cũng sẽ ảnh hưởng đến chiều sâu và tốc độ của mối quan hệ, cũng như các lĩnh vực mà New Zealand và Việt Nam cần tập trung.

Rõ ràng, Việt Nam và New Zealand có rất nhiều điều để học hỏi từ nhau. Đây là thời điểm đầy thách thức đối với các cường quốc vừa và nhỏ, và hai nước càng có thể chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ lẫn nhau và hợp tác thì càng tốt.

Bà Suzannah nhận định, quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện mang giá trị tượng trưng, phản ánh lòng tin sâu sắc lẫn nhau, các giá trị chung và cam kết lâu dài đối với mối quan hệ. Trên thực tế, khuôn khổ này có cấu trúc để hai nước mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực chính như thương mại, an ninh, đổi mới sáng tạo và mối liên kết giữa người dân với người dân, đồng thời giải quyết các vấn đề và phát triển các giải pháp nhanh hơn. Mối quan hệ này cũng giúp hai nước, cùng với những người bạn khác trong khu vực, tránh được sự hỗn loạn do cạnh tranh và xung đột.

Đối với cộng đồng doanh nghiệp, việc Việt Nam và New Zealand nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện báo hiệu rằng mối quan hệ này nhận được sự ủng hộ lâu dài của chính phủ, có khả năng khuyến khích các khoản đầu tư và quan hệ đối tác lớn hơn. Đối với các nhà xuất khẩu của New Zealand, quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam – New Zealand tạo cơ hội thúc đẩy tham gia thị trường thông qua sự hỗ trợ rõ ràng hơn của chính phủ và những hoạt động ngoại giao tăng cường./.