ອຸມົງ ວິ້ງໂມກ ແລະ ລະບົບ ໝູ່ບ້ານ ຫວິ໊ງລິງ ແມ່ນໂຄງສ້າງ ທາງທະຫານ ທ່ີຍິ່ງໃຫຍ່ ຖືກຂຸດລົງໄປໃຕ້ພື້ນດິນ ຍາວຫຼາຍ ສິບ ກິໂລແມັດ ຖືກສ້າງຂຶ້ນໃນສະໄໝສົງຄາມຕໍ່ ສູ້ກູ້ຊາດ ຕ້ານ ຈັກກະພັດ ອາເມລິກາ, ເປັນບ່ອນ ທີ່ທະຫານ ແລະ ປະຊາຊົນ ຊາວ ຫວິ໊ງລິງ ໄດ້ຢຶດໝັ້ນ ໃນການຕໍ່ສູ້ ປົກປັກຮັກສາ ບ້ານເກີດເມືອງນອນ ແລະ ຮັກສາເສັ້ນທາງ ເຊື່ອມຕໍ່ ການຄົມມະນາຄົມ ອອກສູ່ ແນວໜ້າ. 

ອຸ​ມົງ ວິ້ງໂມກ, ບ່ອນໃຊ້ຊີວິດຂອງທະຫານ ແລະ ປະຊາຊົນ ຊາວ ຫວິ໊ງລິງ ໃນສະໄໝ ກອງທັບອາກາດ ອາເມລິກາມ້າງທຳລາຍຢ່າງດຸເດືອດ. ພາບ: ແທງຮ່ວາ/VNP

ໃນ​ໄລຍະ​ສົງຄາມ ​ຕໍ່ຕ້ານ ​ອາ​ເມ​ລິ​ກາ (1954 - 1975), ​ເຂດ​ຫວິ໊ງ​ລິງ ​ຖື​ເປັນ​ທີ່​ຕັ້ງ​ທາງ​ທະຫານ​ ທີ່​ສຳຄັນ, ​ແມ່ນ​ປະຕູ​ສູ່​ສະ ໜາມ​ຮົບທາງທິດເໜືອ ຂອງ ແຂວງ ​ກວາງ​ຈີ້. ສະຖານທີ່ແຫ່ງ ນີ້ ມີບັນດາເສັ້ນທາງການຂົນສົ່ງຍຸດທະສາດ ຈາກພາກເໜືອ ສົ່ງໃຫ້ສະໜາມຮົບພາກໃຕ້. ເພາະສະນັ້ນ, ໃນຕະຫຼອດ ຊຸມປີ 1965-1972, ຫວິ໊ງລິງ ໄດ້ຖືກບຸກທຳລາຍ ຢ່າງຮຸນແຮງ ດ້ວຍ ລະເບີດ ຊະນິດຕ່າງໆ ທັງໝົດກວ່າເຄິ່ງ ລ້ານໂຕນ. ໂດຍສະ ເລ່ຍ ແຕ່ລະຄົນ ຢູ່ທີ່ນີ້​ ຕ້ອງ​ທົນ​ກັບ​ລູກ​ລະ​ເບີດ ຂອງ ອາ​ເມ​ລິ​ກາ ເຖິງ 7 ​ໂຕນ.

ເພື່ອຕໍ່ສູ້​ຕ້ານ​ສົງຄາມ​ທຳລາຍ​ລ້າງ ຂອງຈັກກະພັດ ​ອາ​ເມ​ລິ​ກາ, ກອງທັບ  ແລະປະຊາຊົນ​ ຫວິ໊ງລິງ ​ໄດ້​ຂຸດລະບົບອຸມົງ​ ທີ່ມີຫຼາຍໜ້າທີ່ເຊັ່ນ: ສຳນັກງານ, ສາງເກັບເຄື່ອງ, ​ໂຮງຮຽນ, ໂຮງໝໍ, ​ໂຮງຮຽນ​ອະນຸບານ, ຫ້ອງພະດຸງຄັນ ແລະ ເປັນບ່ອນ ດຳລົງຊີວິດ ​ຂອງ​ແຕ່ລະ​ຄອບຄົວ... ໂຄງສ້າງເຫຼົ່ານີ້ ຖືກ ສ້າງຂຶ້ນ ຢູ່ທົ່ວເຂດ ທີ່ຢູ່ອາໄສ, ຕາມຖະໜົນ, ຕາມທົ່ງນາ, ແຄມຝັ່ງທະເລ ແລະ ຖືກເຊື່ອມ ຕໍ່ກັນ ດ້ວຍລະບົບອຸມົງ ແລະ ລະບົບທາງຍ່າງໃຕ້ດິນ ທີ່ຂວັກໄຂ່ວກັນ ເພື່ອທົດແທນ ເສັ້ນທາງ ເທິງໜ້າດິນ. ຕາມ​ເອກະສານ​ທາງ​ການ​, ພາຍ​ໃຕ້ ຫ່າລະເບີດ ລູກປືນ, ກອງທັບ ​ແລະ ປະຊາຊົນ ຫວິ໊ງລິງ ​ໄດ້​ໃຊ້ເວລາກໍ່ສ້າງທັງໝົດ ປະມານ18.000 ວັນເຮັດວຽກ ເພື່ອ ຂຸດຂົນດິນຫີນກວ່າ 6.000 ມ3ເພື່ອ ສຳເລັດ​ໂຄງການ​ທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່ ​ແລະ ​ພິ​ເສດ​ນີ້.

ຮູບພາບການໃຊ້ຊີວິດທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍຄວາມລຳບາກຍາກເຂັນ ຢູ່ໃຕ້ອຸມົງທີ່ມືດມົວ ແລະ ປຽກຊຸ່ມ. ພາບ: ແທງຮ່ວາ/VNP

ແຕ່​ທ້າຍ​ປີ 1965-1968 (ຕາມ​ສະ​ຖິ​ຕິ​ ບໍ່​ຄົບ​ຖ້ວນ), ທົ່ວ​ເມືອງ​ຫວິ໊ງ​ລິງ​ ມີ 114 ອຸມົງ, ມີຄວາມ​ຍາວ ​ກວ່າ 40 ກມ, ມີລະບົບ ຂຸມຄອງຈາລະຈອນ ກວ່າ 2.000 ກມ, ກາຍ​ເປັນ “ໝູ່​ບ້ານ ​ອຸ​ມົງ” ທີ່ປະກົດຕົວເປັນ​ຄັ້ງ​ທຳ​ອິດ ​ໃນ​ປະຫວັດສາດ ​ຂອງ​ສົງຄາມ​ ຫວຽດນາມ, ​ສະ​ແດງ​ໃຫ້​ເຫັນ​ເຈດຈຳນົງ “ເດັດດ່ຽວ ບໍ່ຍອມຍ້າຍອອກຈາກ ບ່ອນທ່ີຢູ່ອາໄສ” ຂອງ ​ກອງທັບ ​ແລະ ປະຊາຊົນ ຫວິ໊ງລິງ.

ນັກທ່ອງທ່ຽວ ສຳຫຼວດ ພາຍໃນ ອຸມົງ ວິ້ງໂມກ. ພາບ: ແທງຮ່ວາ/VNP

ໃນນັ້ນ, ລະບົບອຸມົງ ແລະ ຂຸມຄອງຈາລະຈອນ ວິ້ງໂມກ ໄດ້ ຂຸດເຈາະ ຢູ່ພື້ນທີ່ບ້ານ ວິ້ງໂມກ ແລະ ບ້ານ ເຊີນຮ້າ, ຕາແສງ ຫວິ໊ງແຖັກ, ລວມມີ 3 ຊັ້ນ, ມີຄວາມຍາວກວ່າ 1.060 ມ; ​ລຽບ ຕາມສອງຂ້າງ ຂອງ ອຸມົງ, ມີຊ່ອງນ້ອຍໆ ພຽງພໍສໍາລັບ ການ ໃຊ້ຊີວິດ ແຕ່ 2-4 ຄົນ. ໃນອຸມົງ ຍັງມີ ຫ້ອງໂຖງ (ສາມາດ ບັນຈຸແຕ່ໄດ້ 50-60 ຄົນ) ໃຊ້ເປັນບ່ອນປະຊຸມ, ເບິ່ງຮູບເງົາ, ການສະແດງສິລະປະ… ແລະ ກິດຈະກຳອື່ນໆ ອີກຈຳນວນ ໜຶ່ງເຊັ່ນ: ກະດານຂ່າວ, ໂຮງພະດຸງຄັນ, ນ້ຳສ້າງ 3 ແຫ່ງ, ຫ້ອງນ້ຳ, ຫ້ອງຜ່າຕັດ, ເຮືອນຄົວ...

ແຕ່ລະ ປາກອຸມົງ, ແຕ່ລະອຸມົງແມ່ນຫຼັກຖານພະຍານ ໃຫ້ເຈດຈຳນົງ ທີ່ກ້າແກ່ນ ຂອງທະຫານ ແລະ ປະຊາຊົນ ຫວິ໊ງລິງ ໃນເກືອບ 2.000 ວັນຄືນທີ່ໃຊ້ຊີວິດ ຢູ່ພາຍໃຕ້ ຫ່າລະເບີດ ລູກບອມຂອງກອງທັບອາກາດ ອາເມລິກາ. ພາບ: ແທງຮ່ວາ/VNP

ອຸ​ມົງ​​ ແມ່ນ​ບ່ອນ​ຢູ່​ອາ​ໄສ ​ຂອງ​ ກອງ​ທັບ ແລະ ​ປະ​ຊາ​ຊົນ​ ​ຫວິ໊ງ ລິງ ​ໃນ​ຊຸມ​ປີ​ທີ່​ເກີດ​ສົງ​ຄາມ​ຢ່າງ​ດຸ​ເດືອດ, ບາງຄັ້ງມີຜູ້ຄົນອາ ໄສຢູ່ ຫຼາຍທີສຸດ ປະ​ມານ 1.200 ຄົນ. ຊີວິດຢູ່ໃນອຸມົງ ທ່ີຂາດ ແສງສະຫວ່າງ, ເພື່ອໃຫ້ມີແສງສະຫວ່າງພາຍໃນອຸມົງ ຕ້ອງ ໄຕ້ ນ້ຳມັນກາດ, ນໍ້າມັນພືດ ແຕ່ຕ້ອງໃຊ້ປະຢັດ ໃນເວລາຈຳ ເປັນເທົ່ານັ້ນ ເຊັ່ນ: ການປະຊຸມ, ພະຍາບານສຸກເສີນ ຄົນເຈັບ, ດູແລເດັກນ້ອຍເກີດໃໝ່... ອາກາດຢູ່ພາຍໃນອຸມົງ ມີຄວາມ ຊຸ່ມຕະຫຼອດ ໃນລະດູຝົນ ແລະ ຮ້ອນອົບເອົ້າ ໃນລະດູແລ້ງ, ເພາະສະນັ້ນ ເກືອບທຸກຄົນ ຈະເປັນພະຍາດ ກ່ຽວກັບຜິວໜັງ, ກະດູກ, ຕາ. ​ເປັນເວລາເກືອບ 2.000 ວັນຄືນ ​ທີ່ອາໄສຢູ່ໃນ ອຸ ມົງ, ປະຊາຊົນເຂດ​ອຸ​ມົງ ວິ້ງໂມກ ຕ້ອງຈັດແບ່ງ​ການດຳລົງ​ຊີ ວິດ ​ຢູ່​ໃນ​ອຸ​ມົງ​ ຕ່າງກັນ. ​ໃນ​ສະພາບ​ທີ່​ຫຍຸ້ງຍາກ​ດັ່ງກ່າວ, ລະບົບ​ອຸມົງ ​ຂອງ “ໝູ່​ບ້ານ​ອຸ​ມົງ ຫວິ໊ງລິງ” ​ໄດ້​ເປັນສັກຂີພິຍານ ການເກີດ ທີ່​ມະຫັດສະຈັນ​ຂອງ ​ເດັກນ້ອຍ 60 ຄົນ, ​ສະເພາະ ຢູ່ອຸມົງ ວິ້ງໂມກ ມີເດັກນ້ອຍ 17 ຄົນ​ໄດ້ເກີດມາ. 

ປັດຈຸ​ບັນ, ອຸ​ມົງ ວິ້ງໂມກ ​ແມ່ນ​ຈຸດໝາຍປາຍທາງ ທີ່ໜ້າສົນ​ໃຈ​ໃນ​ເສັ້ນທາງ​ທ່ອງ​ທ່ຽວ DMZ ຂອງ​ ແຂວງ ກວ່າງຈີ້. ພາບ: ແທງຮ່ວາ/VNP

ດ້ວຍ​ຄຸນ​ຄ່າ​ທີ່ໂດດເດັ່ນ, ປີ 2014, ສະຖານ​ທີ່ ປະ​ຫວັດ​ສາດ​ຂອງ ​ອຸ​ມົງ ວິ້ງໂມກ ແລະ ລະບົບ “ໝູ່​ບ້ານ​ອຸ​ມົງ ຫວິ໊ງລິງ” ຖືກ​ຈັດ​ອັນ​ດັບ​ເປັນບູຮານສະຖານ​ພິ​ເສດ​ຂອງ​ຊາດ. ນີ້​ແມ່ນ ຈຸດ ໝາຍປາຍທາງ ຂອງ ການທ່ອງທ່ຽວ ທີ່ໜ້າສົນໃຈ ​ຢູ່​ສາຍການ​ທ່ອງ​ທ່ຽວ DMZ (ເຂດ​ປອດ​ທະຫານ) ຂອງ ກວ່າງ​ຈີ້, ປະກອບ ສ່ວນ ​ດຶງ​ດູດ​ນັກ​ທ່ອງ​ທ່ຽວ, ຊຸກຍູ້​ການ​ພັດທະນາ​ເສດຖະກິດ​ທ້ອງ​ຖິ່ນ.

• ປະຕິບັດໂດຍ: ແທງຮ່ວາ - ແປໂດຍ: ບິກລຽນ