“ម៉ាស៊ីនបូម” ស្រុកមឿង (Muong)
ចំពោះជនជាតិថៃ (Thai) មឿង (Muong) តី (Tay) ណុង (Nung) រស់នៅតំបន់ពាយព្យ រហាត់ទឹកដូចជាឧបករណ៍មួយ ជួយអ្នកស្រុកនាំយកទឹកពីដងស្ទឹងនៅទីទាប ដើម្បីយកទឹកស្រោចស្របលើដីស្រែដែលនៅទីខ្ពស់។ នៅលើវាលស្រែខ្ពស់ ដូចមឿងថាញ - Muong Thanh (ខេត្តដៀនបៀន - Dien Bien) មឿង ឡ - Muong Lo (ខេត្តអៀនបាយ - Yen Bai) ភ្ញៀវមកពីចម្ងាយជួនកាលជួបប្រទះនូវរហាត់ទឹកបញ្ចេញសម្លេងង៉ែកង៉ោកទាំងយប់ទាំងថ្ងៃ ដងទឹកដាក់បំពង់បញ្ជូនទៅស្រោចស្របលើវាលស្រែ ដែលកំពុងលូតលាស់ចេញផ្កា។
ជនជាតិថៃ (Thai) និងជនជាតិមឿង (Muong) ពេលនៅទីណា ប្រការដំបូងគឺជ្រើសរើសទីតាំងដែលមានជ្រលងភ្នំទូលាយ ភ្នំព័ទ្ធជុំវិញងាយស្រួលដល់ការងារវប្បកម្ម និងនាំទឹកពីភ្នំចូលមកភូមិ ពីជ្រោះដងស្ទឹងចូលមកដីស្រែ។ យោងតាមខ្សែទឹកនិងតម្រូវការទឹក ពួកគាត់នឹងដាក់រហាត់ទឹកតិចឬច្រើនបន្តបន្ទាប់ កន្លែងខ្លះមានរហាត់ទឹកឡើងដល់រាប់សិបគ្រឿងតូចធំ។ រហាត់ទឹកតូចមានរង្វាស់២,៥ម៉ែត្រ រហាត់ទឹកធំមានរង្វាស់ ពី៧ដល់៨ម៉ែត្រ វាជារូបតំណាងអរិយធម៌កសិកម្មនៃសម័យកាលមួយ"។ (អ្នកស្រាវជ្រាវវប្បធម៌ ផានកឹមធឿង (Phan Cam Thuong) - តាមអត្ថបទមហាសាមគ្គី (Dai Doan Ket) )។ |
ប្រហែល ទីកន្លែងដែលមានច្រើនបំផុត ស្អាតបំផុតនៃតំបន់ពាយព្យ គ្មានទីណាដែលមានរហាត់ទឹកស្មើនឹង រហាត់ទឹកភូមិណាខឿង (Na Khuong) ទេ។ តាមបងឡវ៉ាន់កាត (Lo Van Cac) ជាជនជាតិដើមកំណើតម្នាក់ឲ្យដឹងថា៖ ឲ្យតែដល់ខែ៩ចន្ទគតិ រៀងរាល់ឆ្នាំ ដើម្បីមានទឹកបន្ថែមឲ្យវាលស្រែរដូវប្រាំងទូលាយជាងរាប់សិបហិកតា អ្នកភូមិរួមគ្នាសាងរហាត់ទឹកបណ្តោយខ្សែទឹកជ្រោះណឹមម៉ូ (Nam Mu) យកទឹកជ្រោះឡើងទៅស្រោចស្របឲ្យវាលស្រែ។ មកដល់សព្វថ្ងៃ រហាត់ទឹកបានសាងបន្តបន្ទាប់នគ្នាចំនួន២៥គ្រឿង នៅតាមបណ្តោយដងស្ទឹងណឹមម៉ូ (Nam Mu)។
ដើម្បីធ្វើរហាត់ទឹក ជនជាតិថៃ (Thai) នៅភូមិណាខឿង (Na Khuong) ជ្រើសយកកំណាត់ឈើធ្វើជាស្នូលកណ្តាល កំណាត់ឈើនេះស្រាល រឹងមាំ និងធុញទឹកបានល្អ។ បន្ទាប់មកគឺដំណាក់កាលធ្វើកាំ កាំធ្វើអំពីឫស្សីព្រៃដើមត្រង់ៗ។ ក្រោយមក ដើមពីងពង់ឬពកចាស់ៗ បានពុះជាចម្រៀងតូចស្តើង រួចប្រគំតម្បាញជាផ្ទាំងរូបចតុកោណទ្រវែង ធ្វើជាស្លាបរហាត់ ទឹកហូរប៉ះលើស្លាបរហាត់បង្កើតបានកម្លាំងរុញរហាត់ទឹក នាំទឹកឡើងទីខ្ពស់។
រហាត់ទឹកនៅភូមិណាខឿង (Na Khuong) មានកម្ពស់ប្រហែល៦ម៉ែត្រ។ រៀងរាល់ឆ្នាំ រហាត់ទឹកបានអ្នកភូមិប្រើប្រាស់មុនពេលទឹកជំនន់មកដល់។ ពេលមានទឹកជំនន់មកដល់ រហាត់ទឹកតែងត្រូវកួចអណ្តែតទៅបាត់។ មកដល់ខែ៩ចន្ទគតិរៀងរាល់ឆ្នាំ ប្រជាជនក្នុងភូមិបង្កើតរហាត់ទឹកសាជាថ្មីម្តងទៀត។
ជនជាតិថៃ (Thai) ប្រដូចរហាត់ទឹកនេះ ដូចជាម៉ាស៊ីនបូបទឹកយក្ស នាំប្រភពទឹកចូលមកវាលស្រែ។ រហាត់ទឹកទាំងយប់ទាំងថ្ងៃមមាញឹកក្បែរដងស្ទឹង នាំទឹកបម្រើផលិតកម្ម បង្កើតជារូបភាពស្រស់ស្អាត សាមញ្ញ ទាក់ទាញភ្ញៀវរាប់ពាន់នាក់មកស្វែងយល់ទីនេះ។
រហាត់ទឹករំលេចនៅកណ្តាលវាលស្រែភូមិណាខឿង (Na Khuong) លូតលាស់ខៀវស្រស់។ បំពង់ឫស្សីទម្លុះភ្នែកធ្វើជារន្ធនាំយកទឹកពីកាំរហាត់ទឹកចូលមកវាលស្រែ។ ដើម្បីរក្សាបានរហាត់ទឹកបានមាំមួន ជនជាតិថៃ (Thai) នៅភូមិណាខឿង (Na Khuong) ជ្រើសយកវត្ថុធាតុស្រាល រឹង ដែលមានស្រាប់នៅក្នុងព្រៃ ហើយអាចធន់នឹងទឹកបានល្អ។ រហាត់ទឹកយក្ស វិលសន្សឹមៗ តាំងពីយូរបានភ្ជាប់ជាមួយដងស្ទឹងណឹមម៉ូ(Nam Mu) ថ្លាយង់ និងវាលស្រែស្រូវទុំ។ នេះក៏ជាឧបការណ៍ពិសេសមួយ ជំនួយដល់ការងារយកទឹកស្រោចស្របជូនមាមីងកសិករក្នុងភូមិស្រុក។ មកជាមួយរហាត់ទឹកភូមិណាខឿង (Na Khuong) ភ្ញៀវទេសចរណ៍បានស្វែងយល់អំពីទំនៀមទម្លាប់ ដែលផ្សារភ្ជាប់នឹងដងស្ទឹងណឹមម៉ូ (Nam Mu) របស់ជនជាតិថៃ (Thai) ជាជនជាតិដើមកំណើត។ កុមារភូមិណាខឿង (Na Khuong) រុញសំប៉ាននៅលើដងស្ទឹងណឹមម៉ូ (Nam Mu) ។ អ្នកភូមិនៅភូមិណាខឿង (Na Khuong) ចាប់ស្ពានឫស្សីឆ្លងដងស្ទឹងណឹមម៉ូ (Nam Mu) ទៅទីទឹករាក់ ដើម្បីនាំភ្ញៀវទេសចរណ៍ទៅទស្សនាត្រើយខាងអាយនៃដងស្ទឹង។ រហាត់ទឹកភូមិណាខឿង (Na Khuong) ជាទីកន្លែងដែលភ្ញៀវទេសចរណ៍ចំណូលចិត្តមកលេង និងជាផលិតផលថ្មី ក្នុងប្រព័ន្ធផលិតផលទេសចរណ៍សហគមន៍ទិសពាយព្យឆ្នាំ២០១៧។ ក្រោយម៉ោងធ្វើការនឿយហត់ មាមីងនៅភូមិណាខឿង (Na Khuong) នាំគ្នាចុះទៅដងស្ទឹងងូតទឹក សម្រាកកាយ។ រូបភាពកញ្ញាលាក់ខ្លួន ក្រោយខ្សែទឹកថ្លាយង់ នៅក្បែររហាត់ទឹកយក្ស បង្កើតបានសម្រស់ប្រណិត រហោស្ថាន នៃព្រៃភ្នំក្នុងកែវភ្នែកភ្ញៀវទេសចរណ៍។ សព្វថ្ងៃ គ្រួសារចំនួន២០/៦៤គ្រួសារនៅភូមិណាខឿង (Na Khuong) បានចូលរួមបម្រើសេវាកម្មទេសចរណ៍ក្បែរដងស្ទឹងណឹមម៉ូ (Nam Mu)។ មធ្យមរៀងរាល់ថ្ងៃ គ្រួសារនីមួយៗទទួលបានប្រាក់ចំណូលពី៥០០ - ៦០០ពាន់ដុង (ប្រហែល២២ - ២៦ដុល្លាអាមេរិក) បានពីការឲ្យជួលសម្លៀកបំពាក់ និងច្នៃម្ហូបអាហារ។ ភ្ញៀវទេសចរណ៍សម្រាកកាយ លេងសប្បាយ និងពិសានូវម្ហូបជនបទ សម្រប់ខ្លួនជាមួយកម្តៅថ្ងៃ ខ្យល់ព្រៃភ្នំ។ កុមារជួលសម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីនៃជនជាតិថៃ (Thai) ហែលប្រលែងលើផ្ទៃទឹកថ្លាយង់នៃដងស្ទឹងណឹមម៉ូ (Nam Mu)។ រហាត់ទឹកភូមិណាខឿង (Na Khuong) រំលេចសម្រស់ពណ៌ភូមិស្រុក វាលស្រែវាលស្រូវ បង្ហាញពីភាពច្នៃប្រឌិតរបស់មាមីងកសិករ ក្នុងការយកជំនះលើធម្មជាតិ។ ពិសោធន៍ជីវភាពរបស់ប្រជាជននៅឃុំបានប (Ban Bo) ភ្ញៀវទេសចរណ៍អាចទៅចាប់ត្រីនិងច្នៃម្ហូបត្រីអាំងនៅនឹងកន្លែងក្បែរ ដងស្ទឹងណាមម៉ូ (Nam Mu)។ នៅឃុំបានប (Ban Bo) កំពុងឡើងផែនការតំបន់មួយចំនួន ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍អេកូទេសចរន៍សហគមន៍នៅភូមិណាខឿង (Na Khuong)។ តាមនោះ គ្រួសារមួយចំនួនមានផ្ទះខ្ពស់ពីដីនឹងបានរើទៅកាន់តំបន់ទីទាបនៅក្បែរដងស្ទឹងណឹមម៉ូ (Nam Mu) ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍រូបភាពទេសចរណ៍ស្នាក់នៅតាមផ្ទះអ្នកស្រុក (homestay)។ នៅឃុំបានប (Ban Bo)បានបញ្ជូនមនុស្សមួយក្រុមចំនួន១០នាក់ រួមមាន៖ ថ្នាក់ដឹកនាំ នគរបាល ក្រុមសម្ពន្ធយុវជន ដើម្បីប្រមូលសំបុត្រ រក្សារថយន្ត រក្សាសន្តិសុខសណ្តាប់ធ្នាប់នៅតំបន់រហាត់ទឹក ជាកន្លែងភ្ញៀវទេសចរណ៍ទស្សនា។សំបុត្រទស្សនារហាត់ទឹកភូមិណាខឿង (Na Khuong) គឺ១០.០០០ដុងក្នុងម្នាក់។ |
ពិសោធន៍ឧបករណ៍កសិកម្មបុរាណកាល
តាមបងឡវ៉ាន់កាត (Lo Van Cac) កាលដំបូងប្រជាជននៅក្នុងភូមិ ភ្ញាក់ផ្អើល ដោយសារមានភ្ញៀវទេសចរណ៍អញ្ជើញមកទស្សនា ថតរូប ថតកាមេរា ជាមួយរហាត់ទឹក គយគន់មើលដងស្ទឹងណឹមម៉ូ (Nam Mu)។
“ស្ថិតិតាមរយៈការប្រមូលសំបុត្រ ត្រៃមាសទី១ឆ្នាំ២០១៧ មានភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាង១២.០០០លើក អញ្ជើញមកទស្សនា សប្បាយលេងនៅក្បែររហាត់ទឹភូមិណាខឿង (Na Khuong) ក្នុងនោះមានក្រុមភ្ញៀវទេសចរណ៍បរទេស។ ក្រុមគ្រួសារចំនួន២០គ្រួសារនៅក្នុងភូមិ បម្រើសេវាកម្មទទួលបានប្រាក់ចំណូលមធ្យមជារៀងរាល់ថ្ងៃ បានពី៥០០ - ៦០០ពាន់ដុង (ប្រហែល២២ - ២៦ដុល្លាអាមេរិក) ក្នុងមួយថ្ងៃ”។ (លោកដែវវ៉ាន់ទិញ (Deo Van Tinh) ប្រធានគណៈកម្មការប្រជាជនឃុំបានប (Ban Bo))។ |
យល់ថាភ្ញៀវទេសចរណ៍មានតម្រូវការហូបចុក ជួលសម្លៀកបំពាក់របស់បងប្អូនជនជាតិ សម្រាប់ថតរូប គ្រួសារបងកាត (Cac) និងគ្រួសារជាច្រើននៅក្នុងភូមិ បានសង់ខ្ទមនៅក្បែរដងស្ទឹងណឹមម៉ូ (Nam Mu) ជិតរហាត់ទឹក រៀបចំទិញសម្លៀកបំពាក់ជនជាតិថៃ (Thai) បំរុងទុក និងយកម្ហូបអាហាររបស់ភូមិបម្រើភ្ញៀវទេសចរណ៍។
រហាត់ទឹកឃុំបានប (Ban Bo) សប្បាយកុះករបំផុតនៅថ្ងៃសៅរ៍និងថ្ងៃអាទិត្យ។ ភ្ញៀវទេសចរណ៍ភាគច្រើន គឺបុគ្គលិករដ្ឋមកពីទីក្រុងឡាយចូវ (Lai Chau) ចង់ប្តូរបរិយាកាស ឬមកពីសាប៉ា - Sa Pa (ខេត្តឡាវកាយ - Lao Cai)។ ភូមិណាខឿង (Na Khuong) នៅចម្ងាយពីទីក្រុងទេសចរណ៍តំបន់ពាយព្យគឺសាប៉ាប្រហែល៤០គីឡូម៉ែត្រ ហេតុនេះក្រុមហ៊ុនទេសចរណ៍បានបើកដំណើរទេសចរណ៍ ជូនភ្ញៀវទេសចរណ៍ឆ្លងកាត់ព្រៃភ្នំ ហ្វាងឡៀនសើន (Hoan Lien Son) ដ៏ធំល្វឹងល្វើយទៅកាន់ខេត្តឡាវកាយ - (Lao Cai) ស្វែងយល់ពីភូមិឋាននេះ។
លោក ទឺហូវហា (Tu Huu Ha) ជាប្រធានគណៈកម្មការប្រជាជនស្រុកតាមដឿង (Tam Duong) ឲ្យដឹងថា ចំនួនភ្ញៀវទេសចរណ៍ដែលបានអញ្ជើញមកទេសចរណ៍នៅភូមិណាខឿង (Na Khuong) យ៉ាងកុះករ នេះជាសញ្ញាប្រសើរសម្រាប់ទេសចរណ៍ស្រុកក្នុងឆ្នាំ២០១៧។ ក្នុងពេលវេលាខាងមុខស្រុកនឹងស្រាវជ្រាវបណ្តាក់ទុនលើទីតាំងទេសចរណ៍នេះ ដើម្បីបង្កើតទេសភាពទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍មកកាន់ទីនេះកាន់តែច្រើនឡើង។
មន្ទីរវប្បធម៌ - ទេសចរណ៍និងកីឡាឡាយចូវ (Lai Chau) កំពុងស្នើគណៈកម្មការខេត្តទទួលស្គាល់ភូមិណាខឿន (Na Khuong) ជាទីកន្លែងទេសចរណ៍និងឡើងផែនការដល់ឆ្នាំ២០២០ នឹងក្លាយជាទីកន្លែងទេសចរណ៍ជីវចម្រុះសំខាន់របស់ស្រុកតាមដឿង (Tam Duong) និយាយដោយឡែក និងខេត្តឡាយចូវ (Lai Chau) និយាយរួម។
អនុវត្ត៖ ថុងធៀន វៀតគឿង