កឋិនទាន - តាមភាសាត្រៃបីដករបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាផ្នែកខាងហិនយាន ប្រើសម្រាប់ការសិក្សាព្រះធម៌ មានន័យថាស្ថេរភាព រឹងមាំ។ ពុទ្ធបរិស័ទជនជាតិខ្មែរធ្វើបុណ្យកឋិនទាន នឹងទទួលបានអានិសង្សផលបុណ្យច្រើនអនេក អ្នកដែលទទួលត្រៃចីវរគឺព្រះសង្ឃ ព្រះអង្គទ្រង់អនុមោទនាទាន យកប្រើក្នុងដំណើរសាងព្រះផ្នួសសិក្សាព្រះធម៌។
ក្នុងប្រពៃណីវប្បធម៌ខ្មែរ ក្នុងមួយឆ្នាំ វត្តអារាមនីមួយៗនឹងប្រារព្ភ ធ្វើមហាពិធីបុណ្យកឋិនទានមួយលើក នៅថ្ងៃណាក៏បាន ក្នុងអំឡុង១ខែ (២៩ថ្ងៃ) ក្រោយពីបញ្ចប់រងចាំព្រះវស្សាបីខែ។ បុណ្យកឋិនទាននៃព្រះពុទ្ធសាសនាផ្នែកខាងហិនយានខ្មែរ បង្កើតដោយពុទ្ធបរិស័ទម្នាក់ជាអ្នកផ្តើមឡើង និងប្រកាសប្រាប់ជូនដល់ព្រះសង្ឃឲ្យដឹងនូវកាលវេលាធ្វើបុណ្យថ្វាយប្រគេនចីវរ។
ក្នុងបរិយាកាសបញ្ចប់រដូវកាន់ព្រះវស្សាឆ្នាំនេះ បុណ្យកឋិនទានទាក់ទាញមិនត្រឹនតែពុទ្ធបរិស័ទខ្មែរ ផ្នែកខាងហិនយាននៅតំបន់ភាគខាងត្បូង នៅទាំងមានពុទ្ធបរិស័ទនៅភាគខាងជើង ដែលមកពីតាមខេត្តដូចជា៖ ហាយ៉ាង (Ha Giang) ឡាវកាយ (Lao Cai) អៀនបាយ (Yen Bai) ណាមឌិញ (Nam Dinh)...។ល។ ក៏មកប្រជុំគ្នាក្នុងវត្តអារាមខ្មែរនៅភូមិវប្បធម៌ - ទេសចរណ៍នៃបណ្តាជនជាតិវៀតណាម (ដុងមោ (Dong Mo) សើនតី (Son Tay) ហាណូយ)។
មុនពេលចាប់ផ្តើមពិធីបុណ្យ ពុទ្ធបរិស័ទធ្វើដំណើរដង្ហែប្រទិក្សិណបីជុំព្រះវិហារ ដោយទូលត្រៃចីវរ និងគ្រឿងបរិក្ខារដូចជា៖ ថ្នាំព្យាបាលជម្ងឺ ផ្លែឈើ..។ល។ ក្រោយមក ពិធីកឋិនទានបានអនុវត្តយ៉ាងអ៊ឹកធឹក នៅក្នុងព្រះវិហារ។ ព្រះសង្ឃមួយអង្គតំណាងឲ្យសង្ឃក្នុងវត្ត សម្តែងព្រះធម៌ទេសនាបរិយាយ អំពីអត្ថន័យនៃបុណ្យកឋិនទាន និងសម្តែងព្រះធម៌ចម្រើនពរសិរិសួស្តី ដល់ក្រុមគ្រួសារពុទ្ធបរិស័ទទាំងឡាយ។
 បុណ្យកឋិនទានបានប្រព្រឹត្តទៅក្នុងវត្តខ្មែរនៅភូមិវប្បធម៌ - ទេសចរណ៍នៃបណ្តាជនជាតិវៀតណាម ជាថ្ងៃបុណ្យធំ និងសំខាន់របស់ពុទ្ធបរិស័ទគោរពព្រះពុទ្ធសាសនាផ្នែកខាងហិនយាន។  ក្នុងបុណ្យកឋិនទាន ពុទ្ធបរិស័ទពាក់សម្លៀកបំពាក់ស្អាតបាត មកប្រជុំគ្នានៅក្នុងវត្តអារាមខ្មែរ ដើម្បីអនុមោទនា បុណ្យនិងប្រគេនពរដល់ព្រះសង្ឃ ក្រោយពីព្រះសង្ឃស្មឹងស្មាតសិក្សាធម៌អាថ៌ក្នុងព្រះវស្សាបីខែ។  ពុទ្ធបរិស័ទអនុមោទនានិងប្រគេនពរដល់ព្រះសង្ឃ ក្រោយពីរងចាំព្រះវស្សាបីខែ។  ពុទ្ធបរិស័ទត្រៀមបាច់ផ្កាស្រស់ស្អាត សម្រាប់ថ្វាយប្រគេនទៅវត្ត ក្នុងថ្ងៃបុណ្យកឋិនទាន។  ក្នុងថ្ងៃបុណ្យកឋិនទាន ពុទ្ធបរិស័ទទៅវត្តថ្វាយប្រគេនត្រៃចីវរ និងគ្រឿងបរិក្ខារ ដើម្បីលើកតម្កើងសាមគ្គីភាព ឧបត្ថម្តក្នុងការសិក្សាព្រះធម៌ ចែករំលែកភាពលំបាកលំបិនជាមួយព្រះសង្ឃ។  បទបញ្ញតិ្តមួយបានកំណត់ត្រូវតែធ្វើ ក្នុងបុណ្យកឋិនទានកិច្ចថ្វាយប្រគេនត្រៃចីវរ ត្រូវប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងរោង ឧបោសថសីលគឺព្រះវិហារ។ គ្រឿងបរិក្ខារបានពុទ្ធបរិស័ទថ្វាយប្រគេន ដោយកាយវាចាចិត្តដល់ព្រះសង្ឃ ហើយ ដាក់តម្កល់នៅក្នុងវត្ត។  ភាជន៍ចង្ហាន់បានថ្វាយប្រគេនដល់ព្រះសង្ឃ ក្នុងថ្ងៃបុណ្យកឋិនទាន។  ពុទ្ធបរិស័ទទូលត្រៃចីវរ និងគ្រឿងបរិក្ខារនៅពីលើក្បាល ដង្ហែចូលទៅប្រគេនព្រះសង្ឃ។  ក្នុងចិត្តនៃពុទ្ធសាសនិកជន ដែលគោរពតាមព្រះពុទ្ធសាសនាផ្នែកខាងហិនយាន ថ្វាយបូជាត្រៃចីវរនឹងទទួលបាន អានិសង្សផលបុណ្យចម្រើន។  ពិធីញាតិ្តកឋិនបានប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងអាធិកអាធម នៅក្នុងព្រះវិហារ។  ពុទ្ធបរិស័ទមកជុំគ្នា នៅក្នុងព្រះវិហារ ជាមួយគ្រឿងបរិក្ខារ ថ្វាយប្រគេន ដល់ព្រះសង្ឃ។  បុណ្យកឋិនទានមិនត្រឹមតែ ជាឱកាសសម្រាប់ពុទ្ធបរិស័ទបំពេញកុសលចំពោះព្រះសង្ឃ នៅទាំងជាឱកាស ព្រះសង្ឃស្វាធ្យាយធម៌ចម្រើនផលបុណ្យដល់គ្រហស្តដែលជាអ្នកបំពេញកុសល គឺថ្វាយប្រគេនដល់វត្តអារាម។  បាច់ផ្កាស្រស់ស្អាតតម្កល់ថ្វាយនៅលើអាសនៈព្រះពុទ្ធ ក្នុងបុណ្យកឋិនទាន។  ព្រះសង្ឃស្វាធ្យាយអនុមោទនាកថាបចំពោះពុទ្ធបរិស័ទក្នុងថ្ងៃបុណ្យកឋិនទាន។  ក្រោយពីអនុវត្តពុទ្ធកិច្ចនៅក្នុងព្រះវិហាររួច ព្រះសង្ឃនិមន្តរាប់បាត្រ ទៅតាមប្រពៃណីជាងពីរពាន់ឆ្នាំ របស់ ព្រះពុទ្ធសាសនាផ្នែកខាងហិនយាន។  ជនជាតិខ្មែរមានទស្សនៈ បុណ្យកឋិនទានជាថ្ងៃបុណ្យធំមួយ របស់សហគមន៍។  មហាពិធីបុណ្យកឋិនទាន នាំមកនូវភាពសុខសាន្តដល់ពុទ្ធសាសនិកជន ដែលគោរពព្រះពុទ្ធសាសនា ផ្នែកខាងហិនយាន។ |
ក្នុងថ្ងៃបុណ្យ ពុទ្ធបរិស័ទថ្វាយប្រគេនដល់ព្រះសង្ឃ មិនត្រឹមតែត្រៃចីវរ នៅមានទាំងគ្រឿងបរិក្ខារសម្រាប់បម្រើប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ។ បកស្រាយអំពីអត្ថន័យនៃត្រៃចីវរនៅក្នុងពិធីបុណ្យ ឧបជ្ឈាយ៍ថិតយ៉ាក្វាង (Thich Gia Quang) អនុប្រធានក្រុមប្រឹក្សាអភិបាលមជ្ឈិម សមាគមព្រះពុទ្ធសាសនាវៀតណាម មានសង្ឃដីកាថា៖ “ពិធីបុណ្យកឋិនទានក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាផ្នែកខាងហិនយាន បានប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងត្រឹមត្រូវ តាមពុទ្ធានុញ្ញតិ្តរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ដែលទ្រង់អនុញ្ញាតិឲ្យធ្វើពិធីបុណ្យកឋិនទានទុកមក តាំងពីសម័យព្រះពុទ្ធអង្គគង់នៅ។ ត្រៃចីវរ បានធ្វើទៅតាមរូបសណ្ឋានវាលស្រែ។ ពេលពុទ្ធបរិស័ទថ្វាយប្រគេនត្រៃចីវរដល់ព្រះសង្ឃ នឹងទទួលបានអានិសង្សផលបុណ្យច្រើន ហើយនៅមានឈ្មោះហៅថា ស្រែបុណ្យ"។
ពេលចូលរួមថ្ងៃបុណ្យ ពុទ្ធបរិស័ទភាគខាងជើង ក៏យល់ដឹងជ្រៅជ្រះជាងពីប្រព័ន្ធព្រះពុទ្ធសាសនា ផ្នែកខាងហិនយាននៅភាគខាងត្បូង។ បុណ្យកឋានទានមិនត្រឹមតែជួយរក្សាតម្លៃល្អប្រសើរ របស់ព្រះពុទ្ធសាសនា នៅទាំងបង្កើតបានភាពជិតស្និទ្ធ ក្នុងសហគមន៍ជនជាតិ ដែលគោរពព្រះពុទ្ធសាសនា នៅប្រទេសវៀតណាម៕
អត្ថបទ៖ ធុកហៀន រូបថត៖ វៀតកឿង
