ບົດເພງແຫ່ງການບຸກເບີກພູສູງ
ຕຳນານນິທານເຂດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອທີ່ໄດ້ເລົ່າສືບຕ່ໍກັນມາວ່າ, ກ່ອນນີ້ປະມານ 4 ສະຕະວັດ, ເຜົ່າຄົນຕ່າງໆເຊັ່ນ: ມົ້ງ, ອຽວມຽນ, ລາຈີ້… ຍົກຍ້າຍມາຢູ່ເຂດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອ ເພື່ອບຸກເບີກທີ່ດິນ ຮົກເຮື້ອຫວ່າງເປົ່າແລ້ວປັກຫຼັກສ້າງພູມລຳເນົາ, ແຕ່ປາງນັ້ນຮ່ອມ ພູໃຫຍ່ 4 ແຫ່ງຂອງເຂດຕາເວັນຕົກສ່
ຽງເໜືອແມ່ນເມື່ອງແທງ (ດ້ຽນ ບຽນ), ເມື່ອງລ່ ໍ(ອຽນບ໋າຍ), ເມື່ອງທານ (ລາຍເຈົາ), ເມື່ອງຕັກ (ເຊີນລາ) ໄດ້ມີເຜົ່າຄົນທ້ອງຖິ່ນຄື ໄທ, ລາຮາ ດຳລົງຊີວິດຕັ້ງແຕ່ໃດ ມາແລ້ວ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ເຂົາເຈົ້າຈຳເປັນຕ້ອງເລືອກສາຍພູເຂົາຄື: ພູເຂົາ ຟ້າ (ມູ່ກັງຈ໊າຍ-ອຽນບ໋າຍ), ຮວ່າງລຽນເຊີນ (ຊາປາ-ລາວກາຍ) ແລະ ໄຕກົນລີ້ງ (ຮ່ວາງຊູຝິ່-ຮ່າຢາງ) ເຊິ່ງເປັນສະຖານທີ່ ທີ່ມີລະດັບຄວາມສູງທຽບກັບນ້ຳທະເລແມ່ນ 1000-1600 ແມັດເພື່ອເປັນບ່ອນສ້າງບ້ານແປງເມືອງ.
ເພື່ອຫາລ້ຽງຊີບ, ເຜົ່າຄົນເຫຼົ່ານີ້ຈຳເປັນຕ້ອງເລືອກການປູກສາລີ, ເຂົ້າໄຮ່ເທິງທີ່ດິນທີ່ມີຄວາມຄ້ອຍສູງເພື່ອເປັນແຫຼ່ງອາຫານການກິນ. ເບື້ອງຕົ້ນ, ນາຂັ້ນໄດປະກົດຕົວຂຶ້ນພຽງຢູ່ຕີນພູເພື່ອອາໄສນ້ຳຫ້ວຍ ຮ່ອງໄຫລເຂົ້າເຮັດນາ. ພາຍຫລັງມາ, ເນື່ອງຈາກປະຊາກອນເພີ່ມຂຶ້ນ, ເຂົາເຈົ້າຈຳເປັນຕ້ອງບຸກເບີກທີ່ດິນສູງຂຶ້ນໆຈົນເຖິງຍອດພູ, ໄດ້ກາຍເປັນເຂດນາຂັ້ນໄດທີ່ກວ້າງໃຫຍ່ອ້ອມຮອບພູ ຢ່າງມະອັດສະຈັນດັ່ງທີ່ເຫັນໃນທຸກວັນນີ້.
ການບຸກເບີກນາຂັ້ນໄດແມ່ນຂະບວນການທີ່ພິຖີພິຖັນ ແລະ ໃຊ້ພະລັງງານຫລາຍ. ພ່ໍເຖົ້າ ກື໋ອາຢ່າງ, ຊາວເຜົ່າ ມົ້ງ ຢູ່ຕາແສງ ລາປ໋ານເຕີ່ນ (ມູ່ກັງຈ໊າຍ) ໃຫ້ຊາບວ່າ, ຕາມປະສົບການທີ່ປູ່ຍ່າຕາຍາຍຕົກທອດມາໃຫ້ນັ້ນ, ໜ່ວຍພູທີ່ຈະເລືອກເຮັດນາ ຕ້ອງມີຄວາມຄ້ອຍພໍດີ, ມີແຫຼ່ງນ້ຳໄຫຼຈາກຮອ່ມພູ, ມີຄວາມອາດສາມາດປັບເປັນໜ້າພຽງ ແລະ ມີກ້ອນຫີນຫນ້ອຍ. ການບຸກເບີກນາຂັ້ນໄດ ສ່ວນຫລາຍແມ່ນໄດ້ເຮັດຂຶ້ນໃນລະດູບານໃໝ່, ໂດຍທົ່ວໄປ ແມ່ນໃນປະມານ ເດືອນ 1-3 ເພື່ອຮອດເດືອນ 4-5 ແມ່ນສາມາດທ່ວງທັນເປັ່ງນ້ຳ ເຂົ້ານາຮັບໃຊ້ໃຫ້ການປູກຝັງ.
ຕາມທ່ານ ລີ້ເວີນແທກ ຢູ່ຕາແສງ ທຸງວຽນ (ຮວ່າງຊູຝ່ີ) ໃຫ້ຮູ້ວ່າ, ຂັ້ນຕອນທີ່ຫຍຸ້ງຍາກກວ່າໝູ່ໃນຕະຫຼອດຂະບວນວິວັດການເຮັດນາຂັ້ນໄດແມ່ນການປັບໜ້າດິນໃຫ້ພຽງ ແລະ ເຮັດຄັນນາ, ເພາະວ່າມັນພົວພັນເຖິງການເກັບຮັກສານ້ຳ ແລະ ແບ່ງນ້ຳເຂົ້ານາໃຫ້ທົ່ວ ເຖິງ. ທ່ານແທກອະທິບາຍວ່າ: “ເຜົ່າ ອີວມຽນ ພວກເຮົາ ນຳໃຊ້ຫມາກຈົກ ຂູດດິນພູນຂຶ້ນເປັນຄັນນາ, ໃຊ້ຕີນຢຽບ ແລະ ເອົາກ້ານຈົກ ຕີທັບຄັນນາໃຫ້ແໜ້ນ. ລະດັບຄວາມຕ່ຳຄວາມສູງລະຫວ່າງ ຄັນນາເທິງ ແລະ ກັບຄັນນາລຸ່ມ ໂດຍທົ່ວໄປແມ່ນປະມານ 0,5-2 ແມັດ. ເມື່ອມີນ້ຳໄຫຼເຂົ້ານາ, ຄັນນາຈະຊືມນ້ຳເຮັດໃຫ້ດິນຕິດເຂົ້າກັນແລ້ວກໍ່ແຂງແກ່ນ”.
ການບຸກເບີກໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງແຕ່ປີນີ້ຮອດປີໜ້າ, ແຕ່ລຸ້ນຄົນນີ້ຮອດລຸ້ນຄົນອື່ນ, ສ້າງໃຫ້ມີທົ່ງນາຂັ້ນໃດເໝືອນຄືວ່າພາບແຕ້ມສິລະປະທີ່ໃຫຍ່ໂຕ ແລະ ສວຍສົດງົດງາມ “ແຂວນ” ຢູ່ເທິງເປີ້ນພູ.
ປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງນາຂັ້ນໄດ ສະໜິດຕິດພັນກັບປະຫວັດ ສາດ ແລະ ວັດທະນະທຳແຫ່ງວິວັດການຕັ້ງພູມລຳເນົາຂອງເຜົ່າມົ້ງ, ເຜົ່າອີວມຽນ, ເຜົ່າລາຈີ໋, ນຸ່ງ… ຢູ່ຕາມເຂດພູ ມຸ່ກັງຈ໊າຍ, ຮ່ວາງຊູຝ່ີ ແລະ ຊາປາ. ໃນຊີວິດຈິດໃຈຂອງຊົນເຜົ່າເຫຼົ່ານີ້, ເຂົາເຈົ້າຖືວ່າ, ສິ່ງຂອງ ວັດຖຸທັງປວງຕ່າງກ່ໍມີຈິດວິນຍານ. ສະນັ້ນ, ນາຂັ້ນໄດ, ເຄື່ອງມືອອກແຮງງານ, ເຂົ້າເປືອກເຂົ້າສານທັງໝົດລ້ວນແລ້ວແຕ່ ໄດ້ຮັບປະທານຂວັນເຊັ່ນ: ຂວັນໄຮ່ນາ, ຂວັນເຂົ້າ, ຂວັນຟ້າຮ້ອງ, ຂວັນນ້ຳ…
ຮ່ອງຮອຍຂອງຄວາມເຊື່ອຖືດັ່ງກ່າວໄດ້ສະແດງອອກໃຫ້ເຫັນຢ່າງ ຈະແຈ້ງຈາກຂະໜົບທຳນຽມຂອງການບູຊາເຄື່ອງມືອອກແຮງງານ, ໄຫວ້ຜີຂວັນນາ ແລະ ຂວັນນ້ຳໃນມື້ງານບຸນຂອງເຜົ່າມົ້ງ ເຄີຍຈັດຂຶ້ນໃນເດືອນ 12 ຕາມຈັນທະປະຕິທິນ. ທ່ານຢ່າງອາຈື ຕາແສງ ກາວຟ້າ (ມູ່ກັງຈ໊າຍ) ອະທິບາຍກ່ຽວກັບຮີດຄອງນີ້ວ່າ: “ຕະຫຼອດປີ, ໝາກຈົກ, ຄັນໄຖໄດ້ເຮັດວຽກຢ່າງລຳບາກໃນການຊ່ວຍຕົນເອງເຮັດນາເຂົ້າ, ປູກສາລີ. ດ້ວຍເຫດນັ້ນ, ມື້ບຸນສິ່ງຕ່າງໆເຫລົ່ານີ້ກ່ໍຕ້ອງໄດ້ຮັບການພັກຜ່ອນ. ຍ້ອນແນວນັ້ນ, ເຜົ່າມົ້ງພວກເຮົາຈຶ່ງມີປະເພນີຕິດເຈ້ຍໃສ່ຫມາກຈົກ, ຄັນໄຖແລ້ວນຳໄປຂຶ້ນແທ່ນບູຊາເພື່ອຈູດທູບສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ແລະ ລະນຶກເຖິງດັ່ງບັນພະບູລຸດຂອງຕົນ”.
ເຊັ່ນດຽວກັນດັ່ງວົງຄະນາຍາດເຜົ່າ ອີວມຽນແດງ ຢູ່ເມືອງ ຮ່ວາງຊູຝີ່ ຍັງຄົງຮັກສາງານບຸນອັນແປກໆຄືພິທີສູດຂວັນເຂົ້າ. ຊາວອີວມຽນແດງມີຄວາມເຊື່ອຖືວ່າ, ຕົ້ນເຂົ້າໃນນາຂັ້ນໄດ ກ່ໍມີຈິດວິນຍານ ແລະ ມີຊີວິດຄືດັ່ງກັບຄົນເຮົາ. ໝໍມໍຈ້ຽວຈ່ອຍຫີນ, ຜູ້ເປັນຫມໍຈັດພິທີສູດຂວັນເຂົ້າປີນີ້ຢູ່ຕາແສງໂຮ່ເທົ່າໃຫ້ຊາບວ່າ: “ພາຍຫຼັງເກັບກ່ຽວເຂົ້າຢູ່ນາຂັ້ນໄດແລ້ວໆ ຍັງມີເມັດເຂົ້າທີ່ຖືກຕົກເຮ່ຍໃນເວລາຂົນເຂົ້າເມືອບ້ານ. ຊາວອີວມຽນພວກເຮົາຕ້ອງໄດ້ຈັດພິທີເພື່ອຮຽກຂວັນຂອງເມັດເຂົ້າເຫຼົ່ານັ້ນກັບເມືອ, ເພື່ອໃຫ້ລະດູຂອງປີຕ່ໍມາໄດ້ຜົນເກັບກ່ຽວດີ, ເຂົ້າເປືອກເຂົ້າສານເຂົ້າສູ່ບ້ານນັບມື້ຫຼາຍຂຶ້ນ”.
ພົວພັນເຖິງຄວາມເຊື່ອຜີຫຼາຍອົງອ້ອມແອ້ມເລື່ອງນາຂັ້ນໄດ, ຊາວເຜົ່າອີວມຽນ, ເຜົ່າມົ້ງ, ເຜົ່າລາຈີ້, ເຜົ່ານຸ່ງທີ່ດຳລົງຊີວິດຢູ່ເຂດ ພູໄຕກົນລິ້ງ ມາຮອດປັດຈຸບັນຍັງໄດ້ເລົ່າສືບຕ່ໍກັນມາເລື່ອງບູຊາເຈົ້າ ຟ້າຂອງໝູ່ບ້ານຊ້ວຍເທົ່າ, ຕາແສງບ້ານຫຼວກ. ທ່ານ ດັ້ງຮົ່ງແກ໋ງ ນາຍບ້ານບ້ານຫ້ວຍເທົ່າເລົ່າສູ່ຟັງວ່າ, ກ່ອນນີ້ປະມານ 300 ປີ, ເມື່ອ ເຜົ່າ ອີວມຽນເສື້ອຍາວມາບຸກເບີກນາຂັ້ນໄດຢູ່ເຂດນີ້ເຫັນວ່າການເກັບກ່ຽວບ່ໍໄດ້ຮັບຜົນຫລາຍປີລຽນຕິດກັນຍ້ອນຂາດນ້ຳຝົນ. ຈົນເຖິງເວລາທີ່ຊາວບ້ານສ້າງຫໍພະພູມບູຊາເຈົ້າຟ້າຈຶ່ງເຫັນວ່າດິນຟ້າອາກາດອຳນວຍຄວາມສະດວກທຸກຢ່າງ. ຍ້ອນແນວນັ້ນ, ຮອດທຸກມື້ນີ້ ເມື່ອຮອດລະດູການປູກຝັງໃໝ່, ຊາວບ້ານຢູ່ ຮວ່າງຊູຝີ່ ຈິ່ງໄດ້ ເຕົ້າໂຮມ ກັນຢູ່ຫໍບູຊາທີ່ສັກສິດແຫ່ງນີ້ເພື່ອເຮັດພິທີຂໍນ້ຳຝົນ.
ນາຂັ້ນໄດສ້າງຄວາມອີ່ມໜຳສຳລານ
ທ່ານຢ່າງອາຕົງ, ປະທານອຳນາດການປົກຄອງເມືອງມູ່ກັງຈ໊າຍຜູ້ທີ່ໄດ້ກຳເນີດ ແລະ ເຕີບໃຫຍ່ຂຶ້ນໃນພູເຂົາຟ້າມີຄວາມເອກອ້າງທະນົງໃຈຕໍ່ທັດສະນີຍະພາບບ້ານເກີດເມືອງນອນຂອງຕົນເວົ້າວ່າ: “ນັບຕັ້ງແຕ່ລຸ້ນປູ່ຍ່າຕາຍາຍຂອງພວກຂ້າພະເຈົ້າ, ນາຂັ້ນໄດໄດ້ນຳແຫຼ່ງອາຫານມາລ້ຽງຊີບ. ທຸກໆລຸ້ນຄົນຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງໄດ້ສືບຕ່ໍກັນເພີ່ມພູນຄູນສ້າງນາຂັ້ນໄດໃໝ່ຢ່າງບ່ໍຢຸດຢັ້ງ. ຕັ້ງແຕ່ປີ 2007, ເມື່ອກະຊວງວັດທະນະທຳ-ກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວໃຫ້ການຮັບຮອງນາຂັ້ນໄດມູ່ກັງຈ໊າຍເປັນທັດສະນີຍະພາບແຫ່ງຊາດແລ້ວ, ທົ່ງນາຂອງປະຊາຊົນໄດ້ກາຍເປັນຊັບສິນລວມທີ່ໄດ້ຮັບການປົກປັກຮັກສາ. ບ່ໍພຽງແຕ່ສ້າງເປັນເລົ້າເຂົ້າເທົ່ານັ້ນ, ນາຂັ້ນໄດຍັງແມ່ນສີສັນຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງພວກຂ້າພະເຈົ້າອີກດ້ວຍ”.
ທ່ານ ຢ່າງອາຕົງ ຍັງເຜີຍໃຫ້ຮູ້ອີກວ່າ, ໃນຊຸມປີມ່ໍໆ ນີ້, ພີ່ນ້ອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ, ເຜົ່າຜູ້ໄທຂອງເມືອງມູ່ກັງຈ໊າຍ ໄດ້ໝູນໃຊ້ວິທະຍາສາດ ເຂົ້າໃນການປູກຝັງນາຂັ້ນໄດ, ເຮັດໃຫ້ສະມັດຕະພາບເຂົ້າ ຄິດສະເລ່ຍບັນລຸໄດ້ 53 ໂຕນຕ່ໍເຮັກຕາ. ໄລ່ສະເພາະໃນປີ 2014, ຍອດປະລິມານສະບຽງຂອງເມືອງມູ່ກັງຈ໊າຍໄດ້ບັນລຸປະມານ 27 ພັນໂຕນ, ປະກອບສ່ວນຮັບປະກັນຄວາມໝັ້ນຄົງດ້ານສະບຽງ ໃນພື້ນທີ່.
ນາຂັ້ນໄດທີ່ນອນຢູ່ເຂດພື້ນທີ່ 3 ແຫ່ງ ຂອງຕາແສງມີ: ຕາແສງເຈ໋ກູຍາ, ຕາແສງລາປ໋ານເຕີ່ນ ແລະ ຕາແສງເຢ໋ຊູຝິ່ງ ກຳລັງເປັນສະຖານທີ່ດຶງດູດແຂກ ທ່ອງທ່ຽວຂຶ້ນມາຢ້ຽມຊົມຄວາມມະອັດສະຈັນໃນລະ ດູນ້ຳໄຫລ ແລະ ຍາມລະດູເຂົ້າສຸກ. ແຕ່ລະປີ, ເມືອງມູ່ກັງຈ໊າຍຈັດ ງານບຸນນາຂັ້ນໄດຂຶ້ນ ກົງກັບລະດູເກັບກ່ຽວເຂົ້າເພື່ອເປັນການໂຄ ສະນາການທ່ອງທ່ຽວ. “ງານບຸນນາຂັ້ນໄດ” ທາດແທ້ກໍ່ແມ່ນພິທີການເຊີດຊູຊາວນາຜູ້ທີ່ໄດ້ອອກເຫື່ອເທແຮງ, ນ້ຳຕາ ແລະ ແມ້ກະທັ້ງເລືອດເນື້ອ ເພື່ອສ້າງເປັນຂັ້ນໄດນຳມາຄວາມອີ່ມໜຳສຳລານ ຄວາມສົມບູນພູນສຸກໃຫ້ແກ່ເຂດພູສູງນີ້”, ທ່ານຢ່າງອາຕົງເວົ້າດ້ວຍ ຄວາມທະນົງໃຈຄືແນວນັ້ນ.
ຢູ່ຮວ່າງຊູຝີ່, ນາຂັ້ນໄດໄດ້ມີປະຫວັດຄວາມເປັນມາຕັ້ງແຕ່ 3-4 ສະ ຕະວັດກ່ອນ ໂດຍໄດ້ນອນຢູ່ເຂດພື້ນທີ່ຂອງຕາແສງບ້ານ ລວກ, ສານສາໂຮ່, ບ້ານຟຸ່ງ, ໂຮ່ເທົ່າ, ນ້ຳຕິ, ທົງງວຽນ. ກະຊວງ ວັດທະນະ ທຳກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວໄດ້ຮັບຮອງນາຂັ້ນໄດຈຳນວນ 760 ເຮັກຕາ ໃນຈຳນວນ 3000 ເຮັກຕາ ຂອງຮວ່າງຊູຝີ່ ແມ່ນບູຮານສະຖານລະ ດັບຊາດຢ່າງເປັນທາງການ.
ທ່ານຮ່ວາງຫາຍລີ້, ເລຂາຄະນະພັກເມືອງຮວ່າງຊູຝີ່ໃຫ້ຮູ້ວ່າ, ແຕ່ລະ ປີ, ນາຂັ້ນໄດໄດ້ຜົນການເກັບກ່ຽວເຂົ້າເປືອກແຕ່ 25-27 ພັນໂຕນ, ປະກອບສ່ວນຢ່າງສຳຄັນເຂົ້າໃນການຮັບປະກັນຄວາມໝັ້ນຄົງດ້ານ ສະບຽງອາຫານໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນຈຳນວນ 60 ພັນກວ່າຄົນໃນພື້ນທີ່ ຂອງເມືອງ.
ໃນສັບປະດາວັດທະນະທຳທ່ອງທ່ຽວນາຂັ້ນໄດທີ່ໄດ້ຈັດ ຂຶ້ນໃນ ເດືອນ 9 ຜ່ານມາ, ໂຄງການ HELVETAS ຂອງສຸແອດໄດ້ໃຫ້ ຄຳໝັ້ນສັນຍາຈະລົງທຶນ 5 ຕື້ດົ່ງ ຊ່ວຍເຫຼືອປະຊາຊົນຮ່ວາງຊູຝີ່ ຂະຫຍາຍຮູບແບບການທ່ອງທ່ຽວ homestay ເພື່ອດຶງດູດແຂກທ່ອງ ທ່ຽວຕ່າງປະເທດເຂົ້າມາຢ້ຽມຊົມສະຖານທີ່ ທີ່ມີນາຂັ້ນໄດທີ່ໂດ່ງດັງຕ່າງໆຂອງບັນດາເມືອງຄື: ເມືອງນ້ຳຕິ, ເມືອງທົງງວຽນ, ບ້ານຟຸ່ງ, ບ້ານລວກ… ການທ່ອງທ່ຽວແບບ homestay ອາດເປັນການເປີດ ຄວາມມຸ່ງຫວັງອັນທີ່ດີໃຫ້ຊາວເມືອງ ຮ່ວາງຊູຝີ່ ມີໂອກາດໄດ້ນຳ ສະເໜີຕໍ່ແຂກທ່ອງທ່ຽວສາກົນຮູ້ກ່ຽວກັບຄວາມຈົບງາມດ້ານວັດທະ ນະທຳ, ຄວາມເຊື່ອຖື ແລະ ທັດສະນີຍະພາບທີ່ສວຍງາມຂອງນາ ຂັ້ນໄດໃນສາຍພູ ໄຕກົນລິ້ງ.
ສຳລັບຢູ່ຊາປາ (ແຂວງລາວກາຍ), ການພັດທະນາ, ເປີດກວ້າງນາ ຂັ້ນໄດທີ່ຮ່ອມພູເມືອງຮ່ວາ ລວມມີເຂດພື້ນທີ່ຂອງຕາແສງຕ໊າວານ, ລາວຈ໊າຍ, ເຮົ່າຖ່າວ… ມັນເປັນແຜນນະໂຍບາຍຂອງທ້ອງຖິ່ນດັ່ງກ່າວມາແຕ່ດົນນານແລ້ວເພື່ອຈຸດປະສົງຮັບປະກັນຄວາມໝັ້ນຄົງ ດ້ານສະບຽງອາຫານກັບທີ່, ຢຸດຕິໃຫ້ໄດ້ການຍົກຍ້າຍທີ່ຢູ່ອາໄສດັ່ງທີ່ເຄີຍປະຕິບັດມາເຫນືອນດັ່ງພະຍາດຊຳເຮື້ອຂອງທ້ອງຖິ່ນ. ທຸກ ວັນນີ້, ທົ່ວທັງເມືອງຊາປາ ໄດ້ພັດທະນານາຂັ້ນໄດໄດ້ປະມານ 2.500 ເຮັກຕາ, ສະມັດຕະພາບເກັບກ່ຽວເຂົ້າສະເລ່ຍບັນລຸໄດ້ 45,6 ໂຕນ/ເຮັກຕາ, ປະລິມານເຂົ້າເປືອກເກັບກ່ຽວໄດ້ໃນແຕ່ລະປີປະ ມານ 120 ພັນໂຕນ.
ທົ່ງນາຂັ້ນໄດກວ້າງຫຼາຍຮ້ອຍເຮັກຕາທີ່ຊົນເຜົ່າຕ່າງໆ ຢູ່ຊາປາ ຖາກຖາງເປີ້ນພູສ້າງຂຶ້ນດ້ວຍຄວາມມານະອົດທົນ ສ້າງເປັນ “ຮູບພາບທິວທັດທີ່ ໃຫຍ່ມະຫືມາ” ມີເສັ້ນລວດລາຍກ້ຽວໄປກ້ຽວມາທີ່ໂດດເດັ່ນໄດ້ຖືກ ວາລະສານທ່ອງທ່ຽວ Travel and Leisure ຂອງອາເມລິກາຄັດເລືອກເປັນໜຶ່ງໃນຈຳນວນນາຂັ້ນໄດ 7 ແຫ່ງ ທີ່ມີຄວາມມະຫັດສະຈັນກວ່າໝູ່ໃນໂລກ. ທິວທັດດັ່ງກ່າວນີ້ ເປັນ ສະຖານທີ່ສີແດງເພື່ອໃຫ້ ເມືອງເຂດພູສູງຊາປາ ພັດທະນາແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວ ແລະ ເສດຖະກິດ. ສະເພາະໃນປີ 2014, ຊາປາໄດ້ ຕ້ອນຮັບແຂກທ່ອງທ່ຽວຈຳນວນ 1,5 ລ້ານເທື່ອຄົນ, ຍອດລາຍຮັບຈາກການທ່ອງທ່ຽວບັນລຸໄດ້ຫລາຍ ກວ່າ 28 ພັນຕື້ດົ່ງ.
ອາດເວົ້າໄດ້ວ່າ, ທັດສະນີຍະພາບນາຂັ້ນໄດເຂດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອບ່ໍພຽງແຕ່ເປັນພາບທຳມະຊາດທີ່ມະຫັດສະຈັນເທົ່ານັ້ນຫາກ ຍັງເປັນອາລະບ່ຳເພງສັນລະເສີນຄວາມປະດິດຄິດສ້າງທີ່ຍອດຍິ່ງ ຂອງປະຊາຊົນເຂດພູສູງໃນຂະບວນວິວັດການດັດແປງທຳມະຊາດ ຫັນມາຮັບໃຊ້ຊີວິດຂອງມະນຸດເປັນຫຼາຍສະຕະວັດຜ່ານມາ.
ຽງເໜືອແມ່ນເມື່ອງແທງ (ດ້ຽນ ບຽນ), ເມື່ອງລ່ ໍ(ອຽນບ໋າຍ), ເມື່ອງທານ (ລາຍເຈົາ), ເມື່ອງຕັກ (ເຊີນລາ) ໄດ້ມີເຜົ່າຄົນທ້ອງຖິ່ນຄື ໄທ, ລາຮາ ດຳລົງຊີວິດຕັ້ງແຕ່ໃດ ມາແລ້ວ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ເຂົາເຈົ້າຈຳເປັນຕ້ອງເລືອກສາຍພູເຂົາຄື: ພູເຂົາ ຟ້າ (ມູ່ກັງຈ໊າຍ-ອຽນບ໋າຍ), ຮວ່າງລຽນເຊີນ (ຊາປາ-ລາວກາຍ) ແລະ ໄຕກົນລີ້ງ (ຮ່ວາງຊູຝິ່-ຮ່າຢາງ) ເຊິ່ງເປັນສະຖານທີ່ ທີ່ມີລະດັບຄວາມສູງທຽບກັບນ້ຳທະເລແມ່ນ 1000-1600 ແມັດເພື່ອເປັນບ່ອນສ້າງບ້ານແປງເມືອງ.
ເພື່ອຫາລ້ຽງຊີບ, ເຜົ່າຄົນເຫຼົ່ານີ້ຈຳເປັນຕ້ອງເລືອກການປູກສາລີ, ເຂົ້າໄຮ່ເທິງທີ່ດິນທີ່ມີຄວາມຄ້ອຍສູງເພື່ອເປັນແຫຼ່ງອາຫານການກິນ. ເບື້ອງຕົ້ນ, ນາຂັ້ນໄດປະກົດຕົວຂຶ້ນພຽງຢູ່ຕີນພູເພື່ອອາໄສນ້ຳຫ້ວຍ ຮ່ອງໄຫລເຂົ້າເຮັດນາ. ພາຍຫລັງມາ, ເນື່ອງຈາກປະຊາກອນເພີ່ມຂຶ້ນ, ເຂົາເຈົ້າຈຳເປັນຕ້ອງບຸກເບີກທີ່ດິນສູງຂຶ້ນໆຈົນເຖິງຍອດພູ, ໄດ້ກາຍເປັນເຂດນາຂັ້ນໄດທີ່ກວ້າງໃຫຍ່ອ້ອມຮອບພູ ຢ່າງມະອັດສະຈັນດັ່ງທີ່ເຫັນໃນທຸກວັນນີ້.
ການບຸກເບີກນາຂັ້ນໄດແມ່ນຂະບວນການທີ່ພິຖີພິຖັນ ແລະ ໃຊ້ພະລັງງານຫລາຍ. ພ່ໍເຖົ້າ ກື໋ອາຢ່າງ, ຊາວເຜົ່າ ມົ້ງ ຢູ່ຕາແສງ ລາປ໋ານເຕີ່ນ (ມູ່ກັງຈ໊າຍ) ໃຫ້ຊາບວ່າ, ຕາມປະສົບການທີ່ປູ່ຍ່າຕາຍາຍຕົກທອດມາໃຫ້ນັ້ນ, ໜ່ວຍພູທີ່ຈະເລືອກເຮັດນາ ຕ້ອງມີຄວາມຄ້ອຍພໍດີ, ມີແຫຼ່ງນ້ຳໄຫຼຈາກຮອ່ມພູ, ມີຄວາມອາດສາມາດປັບເປັນໜ້າພຽງ ແລະ ມີກ້ອນຫີນຫນ້ອຍ. ການບຸກເບີກນາຂັ້ນໄດ ສ່ວນຫລາຍແມ່ນໄດ້ເຮັດຂຶ້ນໃນລະດູບານໃໝ່, ໂດຍທົ່ວໄປ ແມ່ນໃນປະມານ ເດືອນ 1-3 ເພື່ອຮອດເດືອນ 4-5 ແມ່ນສາມາດທ່ວງທັນເປັ່ງນ້ຳ ເຂົ້ານາຮັບໃຊ້ໃຫ້ການປູກຝັງ.
ຕາມທ່ານ ລີ້ເວີນແທກ ຢູ່ຕາແສງ ທຸງວຽນ (ຮວ່າງຊູຝ່ີ) ໃຫ້ຮູ້ວ່າ, ຂັ້ນຕອນທີ່ຫຍຸ້ງຍາກກວ່າໝູ່ໃນຕະຫຼອດຂະບວນວິວັດການເຮັດນາຂັ້ນໄດແມ່ນການປັບໜ້າດິນໃຫ້ພຽງ ແລະ ເຮັດຄັນນາ, ເພາະວ່າມັນພົວພັນເຖິງການເກັບຮັກສານ້ຳ ແລະ ແບ່ງນ້ຳເຂົ້ານາໃຫ້ທົ່ວ ເຖິງ. ທ່ານແທກອະທິບາຍວ່າ: “ເຜົ່າ ອີວມຽນ ພວກເຮົາ ນຳໃຊ້ຫມາກຈົກ ຂູດດິນພູນຂຶ້ນເປັນຄັນນາ, ໃຊ້ຕີນຢຽບ ແລະ ເອົາກ້ານຈົກ ຕີທັບຄັນນາໃຫ້ແໜ້ນ. ລະດັບຄວາມຕ່ຳຄວາມສູງລະຫວ່າງ ຄັນນາເທິງ ແລະ ກັບຄັນນາລຸ່ມ ໂດຍທົ່ວໄປແມ່ນປະມານ 0,5-2 ແມັດ. ເມື່ອມີນ້ຳໄຫຼເຂົ້ານາ, ຄັນນາຈະຊືມນ້ຳເຮັດໃຫ້ດິນຕິດເຂົ້າກັນແລ້ວກໍ່ແຂງແກ່ນ”.
ການບຸກເບີກໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງແຕ່ປີນີ້ຮອດປີໜ້າ, ແຕ່ລຸ້ນຄົນນີ້ຮອດລຸ້ນຄົນອື່ນ, ສ້າງໃຫ້ມີທົ່ງນາຂັ້ນໃດເໝືອນຄືວ່າພາບແຕ້ມສິລະປະທີ່ໃຫຍ່ໂຕ ແລະ ສວຍສົດງົດງາມ “ແຂວນ” ຢູ່ເທິງເປີ້ນພູ.
 ນາຂັ້ນໄດຢູ່ຕາແສງ ນ້ຳຕິ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາເຂດນາຂັ້ນໄດງາມ ທີສຸດໃນຈຳນວນລະບົບນາຂັ້ນໄດຂອງເມືອງ ຮວ່າງຊູຝີ່. ພາບ: ຫງວຽນຖັ໋ງ/VNP  ຮ່ອມພູຕ໊າວານຂຶ້ນກັບເມືອງຊາປາມີຄວາມດຶງດູດໃຈແຂກ ຜູ້ມາ ຢ້ຽມຊົມ ດ້ວຍພາບທິວທັດທຳມະຊາດແບບດັ້ງເດີມ ກັບນາຂັ້ນໄດ ທີ່ມີຄວາມສວຍງາມອ້ອມກອດເອົາໝູ່ບ້ານຕ່າງໆຢູ່ອ້ອມຂ້າງ. ພາບ: ຫງວຽນຖັ໋ງ/VNP  ຄວາມງາມຂອງນາຂັ້ນໄດໃນລະດູເຂົ້າສຸກຢູ່ພື້ນທີ່ຕາແສງ ເຈ໋ກູຍາ, ເມືອງ ມູ່ກັງຈ໊າຍ. ພາບ: ຫງວຽນຖັ໋ງ/VNP  ນາຂັ້ນໄດໃນລະດູເຂົ້າສຸກຢູ່ພື້ນທີ່ຕາແສງລວກ, ເມືອງຮວ່າງຊູຝີ່. ພາບ: ທົງທ້ຽນ/VNP  ຮູບພາບນາຂັ້ນໄດໃນລະດູເຂົ້າສຸກເໝືອນດັ່ງຟອງນ້ຳຕີຂຶ້ນເຖິງ ຈອມພູເຂດພື້ນທີ່ຕາແສງ ເຈ໋ກູຍາ, ເມືອງມູ່ກັງຈ໊າຍ. ພາບ: ຫງວຽນຖັ໋ງ/VNP |
| ມາເຖິງປັດຈຸບັນ, ເນື້ອທີ່ນາຂັ້ນໄດ້ເຂດຕາເວັນຕົກສ່ຽງເໜືອມີ ປະ ມານສິບພັນກວ່າເຮັກຕາ. ໃນນັ້ນ, ມີ 3 ແຫ່ງຄື: ເມືອງ ມູ່ກັງ ຈ໊າຍ ມີ 2.200 ເຮັກຕາ, ເມືອງຮວ່າງຊູຝີ່ ມີ 765 ເຮັກຕາ ແລະ ເມືອງຊາປາ ມີປະມານ 1000 ເຮັກຕາ ລັດຖະບານໄດ້ຮັບຮອງເປັນທັດສະນີຍະ ພາບແຫ່ງຊາດ. |
ຮ່ອງຮອຍຂອງຄວາມເຊື່ອຖືດັ່ງກ່າວໄດ້ສະແດງອອກໃຫ້ເຫັນຢ່າງ ຈະແຈ້ງຈາກຂະໜົບທຳນຽມຂອງການບູຊາເຄື່ອງມືອອກແຮງງານ, ໄຫວ້ຜີຂວັນນາ ແລະ ຂວັນນ້ຳໃນມື້ງານບຸນຂອງເຜົ່າມົ້ງ ເຄີຍຈັດຂຶ້ນໃນເດືອນ 12 ຕາມຈັນທະປະຕິທິນ. ທ່ານຢ່າງອາຈື ຕາແສງ ກາວຟ້າ (ມູ່ກັງຈ໊າຍ) ອະທິບາຍກ່ຽວກັບຮີດຄອງນີ້ວ່າ: “ຕະຫຼອດປີ, ໝາກຈົກ, ຄັນໄຖໄດ້ເຮັດວຽກຢ່າງລຳບາກໃນການຊ່ວຍຕົນເອງເຮັດນາເຂົ້າ, ປູກສາລີ. ດ້ວຍເຫດນັ້ນ, ມື້ບຸນສິ່ງຕ່າງໆເຫລົ່ານີ້ກ່ໍຕ້ອງໄດ້ຮັບການພັກຜ່ອນ. ຍ້ອນແນວນັ້ນ, ເຜົ່າມົ້ງພວກເຮົາຈຶ່ງມີປະເພນີຕິດເຈ້ຍໃສ່ຫມາກຈົກ, ຄັນໄຖແລ້ວນຳໄປຂຶ້ນແທ່ນບູຊາເພື່ອຈູດທູບສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ແລະ ລະນຶກເຖິງດັ່ງບັນພະບູລຸດຂອງຕົນ”.
ເຊັ່ນດຽວກັນດັ່ງວົງຄະນາຍາດເຜົ່າ ອີວມຽນແດງ ຢູ່ເມືອງ ຮ່ວາງຊູຝີ່ ຍັງຄົງຮັກສາງານບຸນອັນແປກໆຄືພິທີສູດຂວັນເຂົ້າ. ຊາວອີວມຽນແດງມີຄວາມເຊື່ອຖືວ່າ, ຕົ້ນເຂົ້າໃນນາຂັ້ນໄດ ກ່ໍມີຈິດວິນຍານ ແລະ ມີຊີວິດຄືດັ່ງກັບຄົນເຮົາ. ໝໍມໍຈ້ຽວຈ່ອຍຫີນ, ຜູ້ເປັນຫມໍຈັດພິທີສູດຂວັນເຂົ້າປີນີ້ຢູ່ຕາແສງໂຮ່ເທົ່າໃຫ້ຊາບວ່າ: “ພາຍຫຼັງເກັບກ່ຽວເຂົ້າຢູ່ນາຂັ້ນໄດແລ້ວໆ ຍັງມີເມັດເຂົ້າທີ່ຖືກຕົກເຮ່ຍໃນເວລາຂົນເຂົ້າເມືອບ້ານ. ຊາວອີວມຽນພວກເຮົາຕ້ອງໄດ້ຈັດພິທີເພື່ອຮຽກຂວັນຂອງເມັດເຂົ້າເຫຼົ່ານັ້ນກັບເມືອ, ເພື່ອໃຫ້ລະດູຂອງປີຕ່ໍມາໄດ້ຜົນເກັບກ່ຽວດີ, ເຂົ້າເປືອກເຂົ້າສານເຂົ້າສູ່ບ້ານນັບມື້ຫຼາຍຂຶ້ນ”.
ພົວພັນເຖິງຄວາມເຊື່ອຜີຫຼາຍອົງອ້ອມແອ້ມເລື່ອງນາຂັ້ນໄດ, ຊາວເຜົ່າອີວມຽນ, ເຜົ່າມົ້ງ, ເຜົ່າລາຈີ້, ເຜົ່ານຸ່ງທີ່ດຳລົງຊີວິດຢູ່ເຂດ ພູໄຕກົນລິ້ງ ມາຮອດປັດຈຸບັນຍັງໄດ້ເລົ່າສືບຕ່ໍກັນມາເລື່ອງບູຊາເຈົ້າ ຟ້າຂອງໝູ່ບ້ານຊ້ວຍເທົ່າ, ຕາແສງບ້ານຫຼວກ. ທ່ານ ດັ້ງຮົ່ງແກ໋ງ ນາຍບ້ານບ້ານຫ້ວຍເທົ່າເລົ່າສູ່ຟັງວ່າ, ກ່ອນນີ້ປະມານ 300 ປີ, ເມື່ອ ເຜົ່າ ອີວມຽນເສື້ອຍາວມາບຸກເບີກນາຂັ້ນໄດຢູ່ເຂດນີ້ເຫັນວ່າການເກັບກ່ຽວບ່ໍໄດ້ຮັບຜົນຫລາຍປີລຽນຕິດກັນຍ້ອນຂາດນ້ຳຝົນ. ຈົນເຖິງເວລາທີ່ຊາວບ້ານສ້າງຫໍພະພູມບູຊາເຈົ້າຟ້າຈຶ່ງເຫັນວ່າດິນຟ້າອາກາດອຳນວຍຄວາມສະດວກທຸກຢ່າງ. ຍ້ອນແນວນັ້ນ, ຮອດທຸກມື້ນີ້ ເມື່ອຮອດລະດູການປູກຝັງໃໝ່, ຊາວບ້ານຢູ່ ຮວ່າງຊູຝີ່ ຈິ່ງໄດ້ ເຕົ້າໂຮມ ກັນຢູ່ຫໍບູຊາທີ່ສັກສິດແຫ່ງນີ້ເພື່ອເຮັດພິທີຂໍນ້ຳຝົນ.
ນາຂັ້ນໄດສ້າງຄວາມອີ່ມໜຳສຳລານ
ທ່ານຢ່າງອາຕົງ, ປະທານອຳນາດການປົກຄອງເມືອງມູ່ກັງຈ໊າຍຜູ້ທີ່ໄດ້ກຳເນີດ ແລະ ເຕີບໃຫຍ່ຂຶ້ນໃນພູເຂົາຟ້າມີຄວາມເອກອ້າງທະນົງໃຈຕໍ່ທັດສະນີຍະພາບບ້ານເກີດເມືອງນອນຂອງຕົນເວົ້າວ່າ: “ນັບຕັ້ງແຕ່ລຸ້ນປູ່ຍ່າຕາຍາຍຂອງພວກຂ້າພະເຈົ້າ, ນາຂັ້ນໄດໄດ້ນຳແຫຼ່ງອາຫານມາລ້ຽງຊີບ. ທຸກໆລຸ້ນຄົນຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງໄດ້ສືບຕ່ໍກັນເພີ່ມພູນຄູນສ້າງນາຂັ້ນໄດໃໝ່ຢ່າງບ່ໍຢຸດຢັ້ງ. ຕັ້ງແຕ່ປີ 2007, ເມື່ອກະຊວງວັດທະນະທຳ-ກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວໃຫ້ການຮັບຮອງນາຂັ້ນໄດມູ່ກັງຈ໊າຍເປັນທັດສະນີຍະພາບແຫ່ງຊາດແລ້ວ, ທົ່ງນາຂອງປະຊາຊົນໄດ້ກາຍເປັນຊັບສິນລວມທີ່ໄດ້ຮັບການປົກປັກຮັກສາ. ບ່ໍພຽງແຕ່ສ້າງເປັນເລົ້າເຂົ້າເທົ່ານັ້ນ, ນາຂັ້ນໄດຍັງແມ່ນສີສັນຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງພວກຂ້າພະເຈົ້າອີກດ້ວຍ”.
ທ່ານ ຢ່າງອາຕົງ ຍັງເຜີຍໃຫ້ຮູ້ອີກວ່າ, ໃນຊຸມປີມ່ໍໆ ນີ້, ພີ່ນ້ອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ, ເຜົ່າຜູ້ໄທຂອງເມືອງມູ່ກັງຈ໊າຍ ໄດ້ໝູນໃຊ້ວິທະຍາສາດ ເຂົ້າໃນການປູກຝັງນາຂັ້ນໄດ, ເຮັດໃຫ້ສະມັດຕະພາບເຂົ້າ ຄິດສະເລ່ຍບັນລຸໄດ້ 53 ໂຕນຕ່ໍເຮັກຕາ. ໄລ່ສະເພາະໃນປີ 2014, ຍອດປະລິມານສະບຽງຂອງເມືອງມູ່ກັງຈ໊າຍໄດ້ບັນລຸປະມານ 27 ພັນໂຕນ, ປະກອບສ່ວນຮັບປະກັນຄວາມໝັ້ນຄົງດ້ານສະບຽງ ໃນພື້ນທີ່.
 ແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າມົ້ງຢູ່ເມືອງ ມູ່ກັງຈ໊າຍ ກຳລັງຂົວຄັນນາເສຍຫຍ້້າ ກະກຽມໃຫ້ແກ່ການປັກດຳນາໃໝ່. ພາບ: ຮວ່າງຮ່າ/VNP  ຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ອີວມຽນ, ລາຈີ໋, ນຸ່ງ ໄດ້ປະດິດສ້າງທໍ່ສົ່ງນຳ້ ດ້ວຍລຳ ໄມ້ໄຜ່, ໄມ້ລວງ ເພື່ອນຳນ້ຳຈາກຫ້ວຍລົງທົ່ງນາ ຫຼື ຈາກໄຮ່ນາເທິງ ລົງໄຮ່ນາລຸ່ມ. ພາບ: ກົງດາດ/VNP  ຊາວເຜົ່າມົ້ງຢູ່ເມືອງມູ່ກັງຈ໊າຍ ເລີ່ມຕົ້ນເຮັດນາແຕ່ເດືອນ 5 ເຖິງ ເດືອນ 6 ຂອງແຕ່ລະປີ. ພາບ: ເຕິດເຊີນ/VNP  ຕາມເອື້ອຍ ເຮີທິເຢ ຢູ່ບ້ານ ເຢ່ທ່າງ, ຕາແສງ ເຈ໋ກູຍາ (ມູ່ກັງຈ໊າຍ)ວ່າ ເຂົ້າທີ່ກ່ຽວແລ້ວຕ້ອງໄດ້ຕາກຢູ່ນາປະມານ 3 ມື້ ໃຫ້ແຫ້ງ ແລ້ວຈຶ່ງໄດ້ຟາດ ແລະ ໃສ່ຖົງເອົາເມືອບ້ານ. ພາບ: ເຕິດເຊີນ/VNP  ພາຍຫຼັງກ່ຽວເຂົ້າໄຮ່ແລ້ວ, ຊາວເຜົ່ານຸ່ງຢູ່ຕາແສງ ໂປ໋ໂລ່ (ຮວ່າງຊູຝີ່, ຮ່າຢາງ) ນຳໃຊ້ຮາງຟາດເຂົ້າຢູ່ເທິງຄັນນາເລີຍ. ພາບ: ທົງທ້ຽນ/VNP  ປະຈຸບັນ, ຊາວເຜົ່ານຸ່ງຢູ່ຕາແສງ ໂປ໋ໂລ່, ເມືອງຮວ່າງຊູຝີ່ ຍັງຄົງຮັກສາໄວ້ຮີດຄອງປ່ຽນແຮງງານໃຫ້ກັນໃນລະດູເຂົ້າສຸກ. ພາບ: ທົງທ້ຽນ/VNP  ບັນດາເປ້ເຂົ້າສຸກເຫຼືອງສົ່ງສັນຍານແຫ່ງການອີ່ມໜຳສຳລານ ຂອງພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນເຂດພູສູງຕາເວັນຕົກສ່ຽວເໜືອ. ພາບ: ເຕິດເຊີນ/VNP |
ຢູ່ຮວ່າງຊູຝີ່, ນາຂັ້ນໄດໄດ້ມີປະຫວັດຄວາມເປັນມາຕັ້ງແຕ່ 3-4 ສະ ຕະວັດກ່ອນ ໂດຍໄດ້ນອນຢູ່ເຂດພື້ນທີ່ຂອງຕາແສງບ້ານ ລວກ, ສານສາໂຮ່, ບ້ານຟຸ່ງ, ໂຮ່ເທົ່າ, ນ້ຳຕິ, ທົງງວຽນ. ກະຊວງ ວັດທະນະ ທຳກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວໄດ້ຮັບຮອງນາຂັ້ນໄດຈຳນວນ 760 ເຮັກຕາ ໃນຈຳນວນ 3000 ເຮັກຕາ ຂອງຮວ່າງຊູຝີ່ ແມ່ນບູຮານສະຖານລະ ດັບຊາດຢ່າງເປັນທາງການ.
| ພີ່ນ້ອງຊົນ ເຜົ່າມົ້ງ, ເຜົ່າຜູ້ໄທຂອງເມືອງມູ່ກັງຈ໊າຍ ໄດ້ໝູນໃຊ້ວິທະຍາສາດ ເຂົ້າໃນການປູກຝັງນາຂັ້ນໄດ, ເຮັດໃຫ້ສະມັດຕະພາບເຂົ້າ ຄິດສະເລ່ຍບັນລຸໄດ້ 53 ໂຕນຕ່ໍເຮັກຕາ. ໄລ່ສະເພາະໃນປີ 2014, ຍອດປະລິມານ ສະບຽງຂອງເມືອງມູ່ກັງຈ໊າຍໄດ້ບັນລຸປະມານ 27 ພັນໂຕນ, ປະ ກອບສ່ວນຮັບປະກັນຄວາມໝັ້ນຄົງດ້ານສະບຽງ ໃນພື້ນທີ່. |
ໃນສັບປະດາວັດທະນະທຳທ່ອງທ່ຽວນາຂັ້ນໄດທີ່ໄດ້ຈັດ ຂຶ້ນໃນ ເດືອນ 9 ຜ່ານມາ, ໂຄງການ HELVETAS ຂອງສຸແອດໄດ້ໃຫ້ ຄຳໝັ້ນສັນຍາຈະລົງທຶນ 5 ຕື້ດົ່ງ ຊ່ວຍເຫຼືອປະຊາຊົນຮ່ວາງຊູຝີ່ ຂະຫຍາຍຮູບແບບການທ່ອງທ່ຽວ homestay ເພື່ອດຶງດູດແຂກທ່ອງ ທ່ຽວຕ່າງປະເທດເຂົ້າມາຢ້ຽມຊົມສະຖານທີ່ ທີ່ມີນາຂັ້ນໄດທີ່ໂດ່ງດັງຕ່າງໆຂອງບັນດາເມືອງຄື: ເມືອງນ້ຳຕິ, ເມືອງທົງງວຽນ, ບ້ານຟຸ່ງ, ບ້ານລວກ… ການທ່ອງທ່ຽວແບບ homestay ອາດເປັນການເປີດ ຄວາມມຸ່ງຫວັງອັນທີ່ດີໃຫ້ຊາວເມືອງ ຮ່ວາງຊູຝີ່ ມີໂອກາດໄດ້ນຳ ສະເໜີຕໍ່ແຂກທ່ອງທ່ຽວສາກົນຮູ້ກ່ຽວກັບຄວາມຈົບງາມດ້ານວັດທະ ນະທຳ, ຄວາມເຊື່ອຖື ແລະ ທັດສະນີຍະພາບທີ່ສວຍງາມຂອງນາ ຂັ້ນໄດໃນສາຍພູ ໄຕກົນລິ້ງ.
ສຳລັບຢູ່ຊາປາ (ແຂວງລາວກາຍ), ການພັດທະນາ, ເປີດກວ້າງນາ ຂັ້ນໄດທີ່ຮ່ອມພູເມືອງຮ່ວາ ລວມມີເຂດພື້ນທີ່ຂອງຕາແສງຕ໊າວານ, ລາວຈ໊າຍ, ເຮົ່າຖ່າວ… ມັນເປັນແຜນນະໂຍບາຍຂອງທ້ອງຖິ່ນດັ່ງກ່າວມາແຕ່ດົນນານແລ້ວເພື່ອຈຸດປະສົງຮັບປະກັນຄວາມໝັ້ນຄົງ ດ້ານສະບຽງອາຫານກັບທີ່, ຢຸດຕິໃຫ້ໄດ້ການຍົກຍ້າຍທີ່ຢູ່ອາໄສດັ່ງທີ່ເຄີຍປະຕິບັດມາເຫນືອນດັ່ງພະຍາດຊຳເຮື້ອຂອງທ້ອງຖິ່ນ. ທຸກ ວັນນີ້, ທົ່ວທັງເມືອງຊາປາ ໄດ້ພັດທະນານາຂັ້ນໄດໄດ້ປະມານ 2.500 ເຮັກຕາ, ສະມັດຕະພາບເກັບກ່ຽວເຂົ້າສະເລ່ຍບັນລຸໄດ້ 45,6 ໂຕນ/ເຮັກຕາ, ປະລິມານເຂົ້າເປືອກເກັບກ່ຽວໄດ້ໃນແຕ່ລະປີປະ ມານ 120 ພັນໂຕນ.
ທົ່ງນາຂັ້ນໄດກວ້າງຫຼາຍຮ້ອຍເຮັກຕາທີ່ຊົນເຜົ່າຕ່າງໆ ຢູ່ຊາປາ ຖາກຖາງເປີ້ນພູສ້າງຂຶ້ນດ້ວຍຄວາມມານະອົດທົນ ສ້າງເປັນ “ຮູບພາບທິວທັດທີ່ ໃຫຍ່ມະຫືມາ” ມີເສັ້ນລວດລາຍກ້ຽວໄປກ້ຽວມາທີ່ໂດດເດັ່ນໄດ້ຖືກ ວາລະສານທ່ອງທ່ຽວ Travel and Leisure ຂອງອາເມລິກາຄັດເລືອກເປັນໜຶ່ງໃນຈຳນວນນາຂັ້ນໄດ 7 ແຫ່ງ ທີ່ມີຄວາມມະຫັດສະຈັນກວ່າໝູ່ໃນໂລກ. ທິວທັດດັ່ງກ່າວນີ້ ເປັນ ສະຖານທີ່ສີແດງເພື່ອໃຫ້ ເມືອງເຂດພູສູງຊາປາ ພັດທະນາແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວ ແລະ ເສດຖະກິດ. ສະເພາະໃນປີ 2014, ຊາປາໄດ້ ຕ້ອນຮັບແຂກທ່ອງທ່ຽວຈຳນວນ 1,5 ລ້ານເທື່ອຄົນ, ຍອດລາຍຮັບຈາກການທ່ອງທ່ຽວບັນລຸໄດ້ຫລາຍ ກວ່າ 28 ພັນຕື້ດົ່ງ.
 ໂດຍມີຄວາມສະໜິດຕິດພັນກັບອາຊີບປູກເຂົ້ານາທາມ ຢູ່ເທິງນາຂັ້ນໄດ, ຊາວເຜົ່າ ອີວມຽນແດງຢູ່ຕາແສງ ໂຮ່ເທົ່າ, ເມືອງຮວ່າງຊູຝີ່ມີປະເພນີບູຊາຂວັນເຂົ້າ. ພາບ: ທົງທ້ຽນ/VNP  ໝໍມໍດຳເນີນພິທີຮຽກຂວັນເມັດເຂົ້າ. ພາບ: ທົງທ້ຽນ/VNP  ໝໍມໍ ຈ້ຽວຈ່ອຍຫີນ ຢູ່ຕາມແສງໂຮ່ເທົ່າ, ເມືອງຮວ່າງຊູຝີ່ ເປົ່າສະໃນ ແລະ ຮຽກຂວັນເມັດເຂົ້າ. ພາບ: ທົງທ້ຽນ/VNP  ຊາວເຜົ່າ ອີວມຽນແດງຢູ່ເມືອງຮວ່າງຊູຝີ່ ມີຄວາມສຳນຶກວ່າ, ຂວັນເຂົ້າໜຶ່ງເມັດຈະໄປຮຽກເຂົ້າ 1000 ເມັດ ເຂົ້າມາເກີດແມ່ແຜ່ລູກເປັນກະເຊົ້າເຂົ້າ, ຈາກກະເຊົ້າເຂົ້າເກີດອອກ ແລະ ແຜ່ຂະຫຍາຍມາເປັນສາງເຂົ້າ ໃຫ້ມະນຸດກິນຕະຫຼອດປີບໍ່ໝົດ. ພາບ: ທົງທ້ຽນ/VNP  ໃນຊຸມມື້ປີໃໝ່, ຊາວເຜົ່າມົ້ງເຄີຍມີປະເພນີ ຕິດເຈ້ຍໃສ່ຫມາກຈົກ, ຄັນໄຖແລ້ວນຳໄປຂຶ້ນແທ່ນບູຊາເພື່ອຈູດທູບ ສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ແລະ ລະນຶກເຖິງບັນພະບູລຸດຂອງຕົນ”. ພາບ: ທົງທ້ຽນ/VNP |
ບົດ: ທົງທ້້ຽນ - ພາບ: ຫງວຽນຖັ໋ງ, ຮວ່າງຮ່າ, ເຕິດເຊີນ, ທົງທ້ຽນ, ກົງດາດ
