ទីកន្លែងដែលយើងខ្ញុំឈានជើងមកដល់ជាលើកដំបូង មកទស្សនាភូមិបូរាណដុងង៉ាក គឺជាទីសក្ការបូជារបស់ភូមិ។ តាមលោកតាផានត្រាកធ្វឹត (អាយុ៩២ឆ្នាំ) មានប្រសាសន៍ថា៖ ទីសក្ការបូជានេះបានកសាងក្នុងឆ្នាំ១៦៥៣ នៅទិសខាងជើងជាមួយនឹងស្ថាបត្យកម្មប្រាំពីរល្វែង ២ទី គោរពបូជាអ្នកបង្កបង្កើតភូមិទាំងបីដូចជា៖ មេឃា មនុស្ស ធរណី (ប្រៀបដូច មេឃាគឺអាទិទេពដុកកឿក អាទិទេពមនុស្ស គឺមេទ័ពមួយរូបបានតែងតាំងឋានន្តរសក្តិជាឧត្តមនាវីឯក ដុងស្វៀនហូវ និងអាទិទេពធរណីគឺជាអារក្សអ្នកតាការពារថែរក្សាភូមិស្រុក)។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ឲ្យតែដល់ថ្ងៃ៩ខែ១(តាមខែចន្ទគតិ) ប្រជាជនរៀបចំពិធីទទួលបណ្តាអាទិទេពមក ដើម្បីគោរពបូជានៅក្នុងទីសក្ការបូជានេះ។
ទីសក្ការបូជាក៏ជាទីកន្លែងរក្សានូវកេរដំណែល ពីប្រពៃណីចូលចិត្តសិក្សារៀនសូត្ររបស់អ្នកភូមិបូរាណដុងង៉ាក។ មកដល់សព្វថ្ងៃទីសក្ការបូជា នៅរក្សាបានផ្លាកបូជានៃបណ្ឌិតចំនួន២០នាក់ ជាកុលបុត្រក្នុងភូមិ តាំងពីសម័យរាជ្យការឡេ-ង្វៀន នៅក្នុងមណ្ឌលគោរពបូជាបញ្ញវ័ន។
ដោយការណែនាំរបស់លោកតាឡេវ៉ាន់ដូន ជាប្រធានគណៈកម្មការគ្រប់គ្រងកេរដំណែលរបស់ភូមិដុងង៉ាក យើងខ្ញុំធ្វើដំណើរចូលទៅក្នុងភូមិស្វែងយល់ អំពីច្រកតូចៗកាលពីបូរាណបានប្រជាជន ក្នុងភូមិហៅថា៖ “ច្រកដុង” “ច្រកង៉ាក” “ច្រកកែ” “ច្រកវែ” ។ល។ ស្ថិតនៅតាមច្រកតូចៗ គឺបរិយាកាសសកម្មភាពសុខសាន្តរបស់ប្រជាជន ដែលរស់នៅក្នុងផ្ទះបូរាណមានដំបូលប្រក់ក្បឿងពណ៌ចំណាស់។
 ភូមិដុងង៉ាកស្ថិតនៅខណ្ឌបាក់ទឺលិម ហាណូយ សព្វថ្ងៃជាភូមិបូរាណ នៅរក្សាបានលក្ខណៈស្ថាបត្យកម្ម វប្បធម៌ របស់ភូមិដែលនៅជាប់ជាយក្រុង កំពុងប្រឈមមុខនិន្នាកាលនគរូនិយកម្ម។  ភូមិដុងង៉ាកក៏ជាតំបន់មានជនល្បីឈ្មោះជាច្រើនចូលចិត្តរៀនសូត្រ និង បានរៀនបញ្ចប់ថ្នាក់។ ទីសក្ការបូជាវ៉ាកនៅក្នុងភូមិ គឺជាទីសក្ការបូជាមួយក្នុងចំណោមទីសក្ការបូជាដែលមានផ្លាក កំណាព្យឆ្លើយឆ្លង រូបគំនូរមានចារកំណាព្យ។ល។ច្រើនបំផុតនៅវៀតណាម។  ភូមិដុងង៉ាក បច្ចុប្បន្ននៅមានរាប់សិបផ្ទះបូរាណ បានកសាងតាមបែបប្រពៃណីដែលមានអាយុកាលរាប់សតវត្សរ៍។  បូជនិយដ្ឋានវង្សត្រកូលមានអាយុកាលជាង៣០០ឆ្នាំ របស់វង្សត្រកូលឌូនៅភូមិដុងង៉ាក។  ស្វែងយល់ពីភូមិដុងង៉ាក ភ្ញៀវទេសចរណ៍នឹងបានឃើញនូវលក្ខណៈបូរាណលេចធ្លោនៅក្បែរខ្លួន មានរូបសំណាកអ្នកយាមថែរក្សាបូជនិយដ្ឋានមានអាយុកាលជាង៣០០ឆ្នាំ ក្នុងបូជនិយដ្ឋាននៃវង្សត្រកូលឌូ នៅភូមិដុងង៉ាក គឺជាឧទាហរណ៍មួយ។  ច្រកង៉ាក ជាច្រកមួយក្នុងចំណោមច្រកបូរាណទាំង៥ ជាផ្លូវចូលទៅកាន់ភូមិដុងង៉ាក។  ទីសក្ការបូជានៅភូមិដុងង៉ាក ស្ថិតនៅទិសខាងជើងរបស់ភូមិ ជាទីកន្លែងនៅរក្សាបានសភាពដើមនៃលក្ខណៈស្ថាបត្យកម្មបូរាណ ដែលបានកសាងតាំងពីសត្សវត្សរ៍ទី១៦។  បរិវេណទីសក្ការបូជាវ៉ាកនៅភូមិដុងង៉ាក។  ខ្លោងទ្វារទីសក្ការបូជាវ៉ាកនៅភូមិដុងង៉ាក។  ជ្រុងមួយនៃដំបូលទីសក្ការបូជានៅទិសខាងលិចរបស់ទីសក្ការបូជាវ៉ាក។  នេះជាបណ្តាស្ថាបត្យកម្មបូរាណនៅតាមច្រកតូចក្នុងភូមិដុងង៉ាក។  សកម្មភាពប្រចាំថ្ងៃក្នុងបរិវេណទីសក្ការបូជានៅភូមិវ៉ាក របស់កុមាររស់នៅជាប់ជាយក្រុង។ |
តាមលោកង្វៀនវ៉ាន់ភូ ជាប្រធានភូមិដុងង៉ាកឲ្យដឹងថា៖ ភូមិនៅរក្សាបានរាប់សិបផ្ទះបូរាណមានអាយុកាស១០០ឆ្នាំ ធ្លាប់ជាផ្ទះឯកជននៃបញ្ញវ័នមានចំណេះវិជ្ជាពីលោកខាងលិច ឬរបស់ពាណិជ្ជកររកស៊ីមានបានម្នាក់។ ក្នុងនោះមានផ្ទះបូរាណជាច្រើន ដែលធ្វើពីឈើគ្រញូង បានឆ្លាក់ក្បូរក្បាច់រចនាបង្ហាញភាពប៉ិនប្រសបរបស់សិប្បករបូរាណ។
មកទស្សនាភូមិដុងង៉ាក ភ្ញៀវទេសចរណ៍បានឧទ្ទេសនាមទៅកាន់បូជានិយដ្ឋាននៃវង្សត្រកូល ផាន ផាម ហ្វាង ឌូ ង្វៀន បានកូនចៅរក្សាទុកនៅវត្ថុជាកេរដ៏មានតម្លៃ។ ក្នុងនោះគួរកត់សម្គាល់បំផុត គឺបូជនិយដ្ឋានត្រកូលឌូមានអាយុកាលជាង៣០០ឆ្នាំ គោរពបូជាលោកឌូថេយ៉ាយ ធ្លាប់បានតែងតាំងជាស្តេចក្រាញ់នៅសម័យឡេ-ទ្រីញ ហើយបានលើកតម្កើងជាអាទិទេពជាន់ខ្ពស់បំផុត ក្រោយពេលអនិច្ចកម្មទៅ។
បូជនិយដ្ឋានវង្សត្រកូលឌូ បានប្រៀបដូចទីសក្ការបូជាទី២របស់ភូមិដុងង៉ាក ខណៈមានលំហំទូលាយនៅចំកណ្តាល នៃល្វែងបូជានិងល្វែងកណ្តាល(វិហារ)។ ជុំវិញបូជនិយដ្ឋានគឺសួនមានដើមឈើខៀវស្រស់ និងគ្រឿងបរិក្ខារសម្រាប់ប្រើប្រាស់ដូចជា៖ ពាងទឹក ត្បាលកិន ឃ្មោះស្ពាន់ ផ្លាកសរសេរកំណាព្យឆ្លើយឆ្លង អាសនៈ គ្រែស្នែងមួយគូ និងប្រដាប់ប្រដាសម្រាប់បូជាពិធីកាលពីបូរាណ។ល។ ជាពិសេស តម្លៃរបស់បូជនិយដ្ឋាន គឹសត្វក្រៀលមួយគូមានកម្ពស់ប្រមាណ២ម៉ែត្រ ឈរនៅពីលើកូនអណ្តើកធ្វើពីឈើកម្រ និងផ្លាកមួយគូនៅផ្ទះមុខ។
តាមលោកតាឌូក្វឹកហៀន ជាម្ចាស់បូជនិយដ្ឋានវង្សត្រកូលឌូឲ្យដឹងថា៖ ឆ្លងកាត់ស្ថានភាពផ្លាស់ប្តូរនៃប្រវត្តិសាស្រ្ត ប៉ុន្តែកូនចៅត្រកូលឌូនៅតែរក្សាបានសភាពដើម នៃតម្លៃស្ថាបត្យកម្មបូជនិយដ្ឋាននេះ។ ដូច្នេះហើយ ក្រុមភាពយន្តជាច្រើនបានជ្រើសរើសបូជនិយដ្ឋាននេះ ធ្វើជាបរិយាកាសបង្វិលកាំមេរ៉ាភាពយន្ត ស្តីពីសកម្មភាពរស់នៅសម័យបូរាណកាល របស់ប្រជាជនវៀតណាម។
បញ្ចប់មួយថ្ងៃស្វែងយល់និងស្រាវជ្រាវភូមិបូរាណដុងង៉ាក យើងខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍បានតម្លៃវប្បធម៌ បានប្រជាជននៅទីនេះរក្សាទុកដូចជា “វត្ថុដ៏មានតម្លៃ” ដើម្បីអប់រំប្រពៃណីឲ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយ៕
អត្ថបទ៖ ង៉ឹនហា រូបថត៖ វៀតកឿង
