តាមប្រពៃណីបាននិយាយតៗគ្នាមកថា ឈ្មោះនំតែត(នំអន្សម)ដែលបានអានស្រដៀងពីពាក្យថា “បាញ់តេត” ជាប្រភេទនំបានវេចក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីមកដល់ ក្រៅពីនេះនំតែតនៅបានហៅថានំដង(នំកំណាត់) ពីព្រោះនំមានរូបស៊ីឡាំងមូល មានខ្នាតធំឬតូចទៅតាមចំណងចិត្តនិងតម្រូវការរបស់អ្នកហូប។
វត្ថុដើមសំខាន់សម្រាប់វេចនំតែតប្រពៃណីងាយរកណាស់ គឺរួមមាន៖ ស្លឹកចេក អង្ករដំណើប សណ្តែកខៀវ សាច់ជ្រូក និងខ្សែកក់ឬខ្សែនីឡុង សម្រាប់ចងនំ។
ស្លឹកចេកមុនពេលវេចនំត្រូវយកទៅហាលឬជ្រលក់ទឹកក្តៅ។ អង្ករដំណើបបានត្រាំក្នុងទឹកក្តៅអ៊ុនៗ ដែលមានលាយអំបិលបន្តិចមុនពេលយកទៅវេច។ សាច់ច្រូកបានកាត់វែងនិងជ្រុង ដែលមានខ្នាតធំស្មើនឹងម្រាមដៃ សណ្តែកខៀវលាងឲ្យជ្រះសម្បក កិនម៉ដ្ឋឬស្ងោរឆ្អិនសម្រាប់ធ្វើស្នូលនំ ទៅតាមរបៀបវេចនិងចំណូលចិត្តរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ។
 ដំណាក់កាលសម្អាតស្លឹកចេកសម្រាប់វេចនំតែត។  ទឹកស្លឹកតើយបានសម្រិតត្រងដោយកន្សែងស្តើង។  អង្ករដំណើបបានច្របល់និងទឹកស្លឹកតើយដើម្បីចម្អិន។  ចុងភៅកំពុងវេចនំ។  នំបានថ្លឹងឲ្យត្រូវទម្ងន់។  ថ្វីដៃប៉ិនស្រប់របស់ចុងភៅធ្វើនំ។  នំវេចរួចបានរៀបដាក់ត្រឹមត្រូវ។  ចង្ក្រានឧសប្រពៃណីរបស់ភូមិរបរធ្វើនំតែត។  នំឆ្អិនបានរៀបដាក់ក្នុងល្អីទុកឲ្យស្ងួតទឹក។  ផលិតផលនំតែតណាបូ។ |
ដំណាក់កាលដំបូងដើម្បីធ្វើនំតែត គឺដាក់រាយអង្ករដំណើបនៅលើស្លឹកចេក ហើយដាក់សណ្តែកខៀវពីលើ បន្ទាប់មករៀបសាច់ជ្រូកមួយចំណិតតាមបណ្តោយនៅចំកណ្តាលសណ្តែកខៀវសម្រាប់ធ្វើស្នូល។ ប្រើស្លឹកចេករមូលអង្ករដំណើប ហើយបញ្ឈរឡើងដាក់បន្ថែមអង្ករដំណើបឲ្យសមល្មម រួចបត់សន្លឹកចេកទាំងពីរក្បាលឲ្យជិត ហើយប្រើខ្សែចងរុំឲ្យជាប់និងមិនឲ្យជ្រាបទឹក។
នៅស្រុកជនបទ គ្រួសារជាច្រើនយកឆ្នាំងធំដើម្បីស្ងោរនំតែតឲ្យបានច្រើន។ រយៈពេលចម្អិននំប្រហែលពី៦ទៅដល់៨ម៉ោងតាមខ្នាតតូចឬធំរបស់នំតែត។ ក្នុងដំណាក់កាលចម្អិន ត្រូវមើលជាប្រចាំ ដាក់បន្ថែមទឹកចូលឆ្នាំងជៀសវៀងគោករីងទឹក និងត្រូវត្រឡប់នំដើម្បីឲ្យនំតែតឆ្អិនស្មើ។
ក្រោយពីចម្អិនរួច នំបានស្រង់យកចេញទៅខាងក្រៅទុកឲ្យស្ងួត។ តាំងពីស្នូលនំទៅដល់ស្លឹកចេកវេចសម្រប់ស្រប បង្កើតជាក្លិនក្រអូបសាយពិសេសមួយ។ អាចហូបនំតែតជាមួយជ្រក់ត្រសក់ ជ្រក់គល់ខ្ទឹមឬចៀនឲ្យស្រួយជ្រលក់ទឹកស៊ីអីវធ្វើឲ្យនំកាន់តែឆ្ងាញ់ថែមទៀត។
សព្វថ្ងៃ នំតែតមិនគ្រាន់តែប្រើក្នុងថ្ងៃបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីទេ នៅទាំងក្លាយជាមុខម្ហូបនិយមហូបប្រចាំថ្ងៃ។ មូលដ្ឋានជាច្រើនបានច្នៃវត្ថុដើម និងរបៀបវេចខុសពីគ្នា ដើម្បីកាឡៃនំតែតក្លាយទៅជានំតែត ពិសេសប្រចាំតំបន់ដូចជា៖ នំតែតត្រាកោន (ត្រាវិញ) នំតែតលាយសណ្តែកដី (ប៊ិញយឿង-តីនិញ) នំតែតស្នូលគ្រាប់ផ្លែចន្ទី(ដុងណាយ) នំតែតអំបក(សុកត្រាំង)៕
អត្ថបទ៖ សើនងៀ រូបថត៖ ខាផាយ
