រស់នៅជាមួយធែន ស្លាប់ក៏ តាមជាមួយធែនទៅឋានសួគ៌
តាមទស្សនៈនៃជនជាតិតៃ នុង ថៃ ធែនមានន័យថា “មេឃា”។ ចម្រៀងធែនក្នុងពិធីសែនធែន គឺជាប្រភេទសិល្បៈសម្តែងតន្រ្តីជំនឿប្រជាប្រិយមួយ ដែលមានខ្លឹមសារនិទានសាឡើងវិញ នូវការធ្វើដំណើររបស់មនុស្សឡើងទៅឡើងឋានសួគ៌ សុំព្រះឥន្ទ ប្រទានឲ្យពរសំណាង និងជីវភាពរស់នៅសុខដុមរមនា។
តាមអ្នកស្រាវជ្រាវតន្រ្តីប្រជាប្រិយ ធែនជាសកម្មភាពវប្បធម៌ជំនឿ សតិអារម្មណ៍ ហើយក៏ជាប្រភេទតន្រ្តីប្រជាប្រិយមួយដែរ។ ក្នុងប្រព័ន្ធក្បូនខ្នាតទូទៅរបស់ធែនមានចំនួនបួនពាន់ឃ្លាកំណាព្យ ខ្លឹមសាររបស់វាឆ្លុះបញ្ជាំងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៃជីវភាពរស់នៅ ចាប់តាំងពីជីវិតរស់នៅ ភូមិស្រុក បក្សីបក្សា ទៅដល់រឿងស្នេហា បុណ្យសព រៀបការ កម្មករ អ្នកបម្រើ។ល។ ពិធីសែនធែន ជាឈុតសម្តែងសិល្បៈមួយទាក់ទាញអារម្មណ៍ អ្នកទស្សនា មានលទ្ធភាពនាំមនុស្សធ្លាក់ចូលក្នុងប្រភពមនោគតិនិយម។ ដូច្នេះ ពេលស្រាវជ្រាវស៊ីជម្រៅអំពី ពិធីធែនបូរាណ យើងអាចមើលឃើញជាក់ច្បាស់នូវជីវទស្សនៈ ទស្សនៈលោកីយ៍និងលក្ខណៈវប្បធម៌របស់បងប្អូនតៃ នុង ថៃ។
ដើម្បីមានទស្សនវិស័យគ្រប់គ្រាន់ពេញលេញជាង អំពីសិល្បៈចម្រៀងធែន យើងខ្ញុំបានឆ្លងកាត់ដងផ្លូវមានចម្ងាយជាង៣០០គីឡូម៉ែត្រ ទៅកាន់ស្រុកតំបន់ភ្នំចិមហ្វា នៃខេត្តត្វៀនក្វាង តំបន់ដីនេះ បានចាត់ទុកជាប្រភពដើមកំណើតនៃទំនុកបទចម្រៀងធែន ដ៏ពិសេសនិងទាក់ទាញអារម្មណ៍របស់ជនជាតិតៃ។
 លោកអាចារ្យកៅសៀម ជាគ្រូធែនល្បីឈ្មោះមួយនៅ ស្រុកចិមហា្វ ខេត្តត្វៀនក្វាង ប្រព្រឹត្តពិធីសែនធែនឲ្យគ្រួសារជនជាតិតៃម្នាក់។    តាមទស្សនៈរបស់ជនជាតិតៃ នុង ថៃ សែនធែនជាប្រភេទសិល្បៈសម្តែងតន្រ្តីជំនឿប្រជាប្រិយមួយ ដែលមានខ្លឹមសារនិទានសាឡើងវិញនូវការធ្វើដំណើររបស់មនុស្សទៅកាន់ឋានសួគ៌សុំពរជ័យ។ |
នៅផ្ទះបងណុងវ៉ាន់សេប នៅភូមិហាថយ យើងខ្ញុំបានចូលរួមពិធីកូវក្វាំង គឺជាពិធីបួងសួងសុំសុខភាព សុំជន្មាយុជូនមាតាបិតា ត្រូវតាមទំនៀមទម្លាប់ពីបូរាណកាលរបស់ជនជាតិតៃ។ ពិធីប្រព្រឹត្តទៅដោយលោកអាចារ្យ កៅសៀម ជាគ្រូធែនល្បីឈ្មោះក្នុងតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន។ ចំពោះជនជាតិតៃ អ្នកជាម្ចាស់ពិធីសែនធែន ហៅថាលោកធែន យាយធែន។ ពួកគេជាមនុស្ស “ឋានសួគ៌” បញ្ជាឲ្យចុះមក ជាអន្តរការី ជាស្ពានតភ្ជាប់ មានតួនាទីអន្ទងវិញ្ញាណរវាងមនុស្សលោក និងអាទិទេព។
ត្រូវដូចអ្វីពីមុននោះ ដែលយើងខ្ញុំបានស្តាប់ការនិទានអំពីពិធីសែនធែនរបស់ជនជាតិតៃ។ ពិធីកូវក្វាំង នៅផ្ទះបងណុងវ៉ាន់សេប កុះករដូចជាពិធីបុណ្យទានរបស់ភូមិស្រុក។ មនុស្សម្នាក្នុងស្រុកនាំគ្នាមកអង្គុយជុំជិតណែន ចង្អៀតទាំងក្នុងនិងក្រៅផ្ទះខ្ពស់ពីដី ដែលមានទំហំប្រាំល្វែង។
ក្នុងសម្លៀកបំពាក់អាវមួកពណ៌ក្រហម កាន់ចាប៉ីក្នុងដៃ លោកអាចារ្យកៅសៀមចាប់ផ្តើមពិធីកូវក្វាំងដោយទំនុកបទចម្រៀងធែនបូរាណ។ ក្នុងផ្សែងធូបក្រអូប សំនៀងច្រៀង សម្លេងចាប៉ីរណ្តំលន្លង់លន្លោច របស់លោកអាចារ្យកៅសៀម ដូចជាទាក់ទាញមនុស្សរាល់គ្នាវង្វេងចូលក្នុងឋានមួយដ៏អស្ចារ្យ និងចម្លែក ផ្សេងដោយឡែកពីពិភពនៃស្ថានមនុស្សលោក។ នៅទីនោះ កូនចៅកំពុងធ្វើដំណើរផ្លូវឆ្ងាយទៅកាន់ឋានសួគ៌ ដើម្បីសុំព្រះឥន្ទជាសេ្តចទេវតាប្រទានពរជ័យជូនដល់មាតាបិតា ឲ្យមានសុខភាពបរិបូណ៌ ទីឃៈជន្មា។
តាមលោកអាចារ្យ កៅសៀម ជាជនជាតិតៃ ចាត់ទុកធែនដូចជាប្រភពដើមនៃវប្បធម៌របស់ខ្លួន ដូច្នេះពួកគេផ្ញើចូលទៅក្នុងទំនុកបទធែននូវអារម្មណ៍គំនិតទាំងអស់ ដែលពាក់ពន្ធដល់ជីវភាពរស់នៅដូចជា៖ ការតស៊ូដើម្បីរស់ ទឹកចិត្តអារម្មណ៍ពិបាកនិយាយ បំណងប្រាថ្នា សេចក្តីស្រេកឃ្លាន ស្មារតី ទំនុកចិត្ត។ល។
ដូច្នោះហើយ ធែនគឺជាកម្លាំងស្មារតីជួយមនុស្សឆ្លងកាត់រាល់ឧបសគ្គ ឈឺស្កាត់ គ្រោះធម្មជាតិ ការបំផ្លេចបំផ្លាញរបស់សត្រូវ។ល។ ដើម្បីបោះជំហានរឹងមាំក្នុងការកសាងជីភាពរស់នៅ។ ដូច្នោះហើយ ចំពោះជនជាតិតៃ ទំនុកបទធែនបានផ្សារភ្ជាប់ជាមួយពួកគេតាំងពីកំណើតដល់អស់អាយុជីវិតទៅ។
តាមអ្នកស្រាវជ្រាវ ដោយសារមានប្រភពពីជីវភាពពលកម្ម ដូច្នេះធែនមានតម្លៃពីវប្បធម៌ប្រពៃណីចំណាស់ឆ្នាំ មានលក្ខណៈមនុស្សសាស្រ្តយ៉ាងជ្រាលជ្រៅរបស់ជនជាតិតៃ។ ធែនមិនគ្រាន់តែដោះស្រាយបញ្ហាជំនឿ នៅទាំងមានន័យជាពាក្យប្រៀនប្រដៅមនុស្ស ស្ងើចសរសើរពីសីលធម៌ ឆ្លុះបញ្ចាំង តិះដៀលនូវទង្វើអាក្រក់ បង្ហាញសេចក្តីស្នេហាប្រុសស្រី និងទាំងទឹកចិត្តស្រឡាញ់ធម្មជាតិ ទឹកដី។ល។ ហេតុដូច្នេះ ធែនជាប្រភេទសិល្បៈទូទៅ ដែលមានទាំងកំណាព្យ បទភ្លេង ក្បាច់រាំ ។ល។ វាបានដាស់រលឹកសម្រស់នៃព្រលឹង ផ្តើមបង្កើតក្នុងខ្លួនរបស់មនុស្សនូវតម្លៃវិចិត្រសិល្បៈ មនុស្សសាស្រ្តខ្ពង់ខ្ពស់។ ចំពោះតម្លៃវប្បធម៌ពិសេសនោះ ពិធីចម្រៀងធែនរបស់ជនជាតិតៃ នៅខេត្តត្វៀនក្វាង បានទទួលស្គាល់ជាកេរដំណែលអរូបីថ្នាក់ជាតិ។
ធែនក្នុងជីវភាពសហសម័យ
ក៏តាមលោកអាចារ្យ កៅសៀម សព្វថ្ងៃ ទន្ទឹមនឹងប្រភេទធែនសម្រាប់ពិធី ជាមួយប្រព័ន្ធបទធែនបូរាណ គឺបង្កើតចេញបានរូបភាពធែនថ្មីមួយទៀត ដោយបានកែប្រែនិងធ្វើថ្មីផ្អែកទៅលើទំនុកបទធែនបូរាណ។ បទធែនទាំងនេះ សន្សឹមៗបានរួចចាក់ផុតពីបរិបទសកម្មភាពជំនឿ ដើម្បីក្លាយជាប្រភេទរូបភាពចម្រៀងប្រជាប្រិយឯកឯងមួយ រូបភាពសម្តែងសិល្បៈសហគមន៍មួយ។ នេះបានចាត់ទុកជាភាពជឿនលឿន ភាពប៉ិនប្រសប់នៃសហគមន៍ជនជាតិតៃ ទន្ទឹមនោះក៏ជាការផ្លាស់ប្តូរចាំបាច់ ក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍រក្សាវប្បធម៌ប្រពៃណីរបស់បណ្តាជនជាតិក្នុងដំណាក់កាលបច្ចុប្បន្ន។
ដើម្បីស្វែងយល់បន្ថែមពីបញ្ហានេះ យើងខ្ញុំបានទៅជួបសិល្បករ ហាថឹន នៅឃុំតឹនអាន ស្រុកចិមហ្វា ខេត្តត្វៀនក្វាង។ លោកជាជនជាតិតៃដំបូងទទួលបានកិត្តិនាមជាសិល្បករប្រជាប្រិយ ដោយសារមានការចូលរួមវិភាគយ៉ាងធំធេងក្នុងការងារសង្គមូបនីយកម្មនូវទំនុកបទធែនទាំងឡាយនេះ។
ក្រៅពីការកត់ត្រា ប្រមូលផ្តុំទំនុកបទធែនបូរាណពីមនុស្សវ័យចំណាស់នៅក្នុងភូមិស្រុក លោកបាននិពន្ធបន្ថែមជាង៤០ទំនុកបទធែនថ្មី ដែលមានភាពជិតស្និទ្ធផង មានដង្ហើមជីវិតរស់នៅរបស់អ្នកស្រុកផង។ ថ្នាក់បង្រៀនចម្រៀងធែនឥតគិតថ្លៃ នៅក្នុងផ្ទះខ្ពស់ពីដីរបស់លោក គឺជាឫស្សគល់នាំឲ្យបង្កើតនូវក្លឹបចម្រៀងធែនមហាជនក្នុងនិងក្រៅស្រុកចិមហ្វាដូចបច្ចុប្បន្ន។
បងម៉ាវ៉ាន់ដ័ន អ្នកទទួលបន្ទុកក្លឹបចម្រៀងធែននៅឃុំតឹនអានឲ្យដឹងថា ក្លឹបបង្កើតមុននេះជាង២០ឆ្នាំហើយ។ មកដល់សព្វថ្ងៃ ក្លឹបតែងរក្សាបានសមាជិកពី៤០ដល់៥០នាក់ ចូលរួមសកម្មភាពជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ សមាជិកក្លឹបមានគ្រប់វ័យទាំងអស់ តាំងពីមនុស្សចាស់ យុវជន កុមារ ដែលមានអាយុពី៥ដល់៨៥ឆ្នាំ។
 កូនស្រីទាំងបួននាក់និងក្មួយស្រីក្នុងគ្រួសារសិល្បករហាថឹន សុទ្ធតែល្បីឈ្មោះពីការច្រៀងធែន។  សមាជិកក្នុងក្លឹបធែននៅឃុំតឹនអានរៀនរាំក្បាច់បន្ទរតាមបទធែនចេញថ្មី។
  ចាប៉ី ជាឧបករណ៍ប្រពៃណីមិនអាចខ្វះបានរបស់សិល្បៈចម្រៀងធែន។  ដោយសារមានការបង្ហាត់បង្រៀន ផ្សព្វផ្សាយពីក្លឹបនិងសាលារៀន ទើបសិល្បៈធែនបានរក្សានិងអភិវឌ្ឍន៍ខ្លាំងក្លានៅក្នុងជីវភាពនៃសហគមន៍ជនជាតិតៃ នុង ថៃ។.   |
កម្លាំងលូតលាស់របស់ធែនមិនត្រឹមតែបង្ហាញនូវក្លឹបក្នុងសហគមន៍អ្នកស្រុក នៅទាំងកំពុងសន្សឹមៗរីកចម្រើននៅក្នុងសាលារៀនទៀតផង។ លោកម៉ាវ៉ាន់ដឹក ជាគ្រូបង្រៀនក្នុងសាលាអនុវិទ្យាល័យតឹនអាន ឃុំតឹនអាន ស្រុកចិមហ្វា ឲ្យដឹងថា សាលារៀនមានក្លឹបច្រៀងធែនមួយ ហើយទទួលបានស្នាដៃឆ្នើមទាំងក្នុងកម្មវិធីប្រឡងច្រៀងធែនថ្នាក់ស្រុកនិងថ្នាក់ខេត្ត។ សំខាន់ជាងនេះ ការសិក្សាទំនុកបទធែនជួយឲ្យប្អូនៗយល់ដឹងនិងស្រឡាញ់ខឿនវប្បធម៌ប្រពៃណីរបស់ភូមិស្រុកខ្លួនថែមទៀត។
តាមស្ថិតិរបស់មន្ទីរវប្បធម៌ កីឡា និងទេសចរណ៍ខេត្តត្វៀនក្វាង សព្វថ្ងៃទូទាំងខេត្តមានក្លឹបចម្រៀងធែន - ចាប៉ីចំនួន៦០កន្លែង នៅលើភូមិសាស្រ្តទាំង៤៦ឃុំ សង្កាត់ ទីរួមស្រុក និងសិល្បករចំនួន៥៤នាក់ គ្រូតៅ១០០នាក់ គ្រូផឹត១៥នាក់ (ជាអ្នកអនុវត្តនូវពិធីដែលមានលក្ខណៈអរូបី) នៅប្រមូលផ្តុំតាមស្រុកចិមហ្វា ឡឹមប៊ិញ ណាហាង និងសើនយឿង។
នៅប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយ នៃការធ្វើដំណើរស្វែងយល់ពីធែន យើងខ្ញុំមានសំណាងបានចូលរួមពិធីជប់លៀងសិល្បៈចម្រៀងធែន-ចាប៉ីនៃបណ្តាជនជាតិតៃ នុង ថៃលើកទី៥-ឆ្នាំ២០១៥ នៅទីក្រុងត្វៀនក្វាង ដោយមានការចូលរួមរបស់ខេត្តក្រុងនៅតំបន់ភ្នំទិសខាងជើងទាំង១៤។
ក្នុងឱកាសជប់លៀង បងប្អូនជនជាតិ តៃ នុង ថៃ គ្រប់ទិសទីក្នុងបណ្តាខេត្តក្រុងនៅតំបន់ភ្នំទិសខាងជើង បាននាំមកនៅទំនុកបទនិងពិធីសម្តែងសិល្បៈធែនពិសេសបំផុត របស់ជនជាតិខ្លូន ភូមិសាស្រ្តខ្លូន។ ដោយហេតុនោះ អ្នកទស្សនាយល់បានភាពពិសេសនិងភាពសម្បូរបែប របស់សិល្បៈចម្រៀងធែនរបស់តំបន់។ ឧទាហរណ៍ដូចធែនរបស់តំបន់កៅបាំង ណែងណងរណ្តំចិត្ត ធែនតំបន់ឡានសើនសប្បាយអ៊ូអរ ធែនតំបន់ត្វៀនក្វាងប្រដេញដូចកងទ័ពចេញសង្គ្រាម ធែនហ្វាយ៉ាងសង្កត់ រឌើន ធែនបាក់កាន បែរជាស្រៀកៗ ខ្សឹបខ្សៀវ អែនអនដូចសម្តីសាសង និទានរឿង។ល។
 ពិធីជប់លៀងសិល្បៈចម្រៀងធែន-ចាប៉ីឆ្នាំ២០១៥ បាននាំមកឲ្យអ្នកទស្សនាស្វែងយល់ថ្មីប្លែក អំពីសិល្បៈចម្រៀងធែន-ចាប៉ីរបស់បងប្អូនតំបន់ខ្ពស់ នៅតាមខេត្តតំបន់ភ្នំទិសខាងជើង។  តាមគ្រូធែនក្មេងម្នាក់ចូលរួមជប់លៀង “សិល្បៈចម្រៀងធែន-ចាប៉ីនៃជនជាតិតៃ នុង ថៃលើទី៥-ឆ្នាំ២០១៥”។
សម្តែងសាឡើងវិញនូវពិធីចម្រៀងធែនក្នុងពិធីជប់លៀង។ |
លាចេញពីខេត្តត្វៀនក្វាង ជាប្រភពដើមនៃទំនុកបទចម្រៀង “អារក្សទេវតា” ជាទីកន្លែងដែលទំនុកបទធែនផ្សារភ្ជាប់ជាមួយជីវិតរស់នៅរបស់មនុស្ស។ ហើយក៏ដូចពាក្យសម្តីរបស់សិល្បករវ័យចាស់ហ្វាថឹនថា៖ ជីវិតមិនស្គាល់ធែនដូចបក្សីគ្មានសម្លេងរងាវ ដូចរុក្ខាគ្មានសន្លឹកផ្កា ដូចមច្ឆាគ្មានគង្គា។ល។ ធែនជាស្ពានតភ្ជាប់រវាងភពអរូបីនិងភពមនុស្សលោក រវាងមេឃានិងការរស់នៅលើផែនដី។ នោះគឺជាខ្សែមនោសញ្ចេតនា បានផ្សារភ្ជាប់មនុស្សជាមួយគ្នា ដើម្បីរួមរស់សុខសប្បាយ និងរក្សាបានរបត់ដើម និងចម្លង”។
ចំពោះតម្លៃមនុស្សសាស្រ្តដ៏ជ្រាវជ្រៅនេះ ធែនហាក់ដូចជាចេញផុតពីទីកំណត់របស់ភូមិស្រុកមួយ ដើម្បីក្លាយជាកេរដំណែលវប្បធម៌របស់ជាតិ និងឈានទៅឆ្ងាយជាងនេះទៀត ពោលគឺរបស់មនុស្សជាតិ។ ដោយសារតម្លៃជីវទស្សនៈខ្ពស់ បង្កប់ទុកក្នុងទំនុកបទធែន គឺជាគោលដៅដែលមនុស្សលោកកំពុងឈានទៅដល់៕
|
ដើម្បីបញ្ជាក់ លើកកម្ពស់តម្លៃកេរដំណែលចម្រៀងធែន របស់បងប្អូនជនជាតិ តៃ នុង ថៃ នៅថ្ងៃទី១២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៥ ក្រសួងវប្បធម៌ កីឡា និងទេសចរណ៍ បានចេញសេចក្តីសម្រេចចិត្តស្តីការអនុម័តផែនការទូទៅ កសាងសំណុំឯកសារស្នើរដ្ឋ “ធែនតៃ នុង ថៃ” ដាក់សំណើសុំ UNESCO បញ្ចូលក្នុងបញ្ជីកេរដំណែលវប្បធម៌អរូបីតំណាងរបស់មនុស្សជាតិ។ |
អត្ថបទ៖ ថាវវី រូបថត៖ ទ្រិញប៊ូ
