មានរយៈពេលយូរអង្វែងណាស់ បណ្តាសំណង់ស្ថាបត្យកម្មរាជវាំងនៃរជ្ជកាលង្វៀន (១៨០២ – ១៩៤៥) នៅអតតីរាជធានីហ្វេត្រូវបានបំភ្លេច ហើយក្លាយជាកន្លែងបានបំផ្លិចបំផ្លាញ ខ្ទេចខ្ទី ដោយសារគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ និងគ្រាប់បែក។ រហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៩៣ កេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេត្រូវបានអង្គការ UNESCO ទទួលស្គាល់ជាកេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌ពិភពលោក ការងារអភិរក្សនិងការងារជួសជួលពិតជាទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់និងការជំរុញខ្លាំងក្លា។ ចាប់ពីទីនោះរហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះដោយសារប្រភពកម្លាំងក្នុងស្រុកនិងអន្តរជាតិ សំណង់ជាច្រើនបានរស់ឡើងវិញដែលមានរូបរាងដ៏រុងរឿង ឆើតឆាយដូចសម័យមុន។
ការរំកិលទៅមុខរបស់ពេលវេលា
ហ្វេគឺជាតំបន់មួយពោរពេញដោយថ្ងៃក្តៅនិងភ្លៀងច្រើន អាកាសធាតុតឹងតែង គ្រោះធម្មជាតិនិងទឹកជំនន់កើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់ស្ទើរតែរាល់ឆ្នាំ រួមទាំងនឹងការបំផ្លិចបំផ្លាញយ៉ាងខ្លាំងរបស់សង្គ្រាមប្រឆាំងបារាំង សង្គ្រាមប្រឆាំងអាមេរិកនិងគ្មានការយកចិត្តទុកដាក់របស់មនុស្សក្នុងជីវភាពរស់នៅ ដែលបានធ្វើកេរ្តិ៍ដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេនេះខូចខាត មិនដឹងប៉ុន្មានអាចរៀបរាប់បាន។
ការខូចខាតនេះប្រព្រឹត្តយ៉ាងស្ងៀមស្ងាត់ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។ ដូចជាអ្នកស្រាវជ្រាវអំពីហ្វេម្នាក់ប្រៀបធៀប៖ “ការរំកិលទៅមុខរបស់ពេលវេលាអាចធ្វើអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេដួលរលំ”។
ក្នុងការចងចាំគ្រោះទឹកជំនន់ជាប្រវត្តិសាស្ត្រឆ្នាំ ១៩៩៩ ព្រះបរមរាជវាំងហ្វេទាំងស្រុងស្រាប់តែលិចក្នុងមហាទឹកជំនន់។ រាជវាំង វត្តអារាមជាច្រើនលិចក្នុងទឹកជំនន់យូថ្ងៃ ដែលធ្វើឈើពុក ក្បឿងពុកខ្លាំង ត្រូវបំផ្លិចបំផ្លាញយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ សូម្បីតែក៏មានកំណាត់ជញ្ជាំងនៃបន្ទាយព្រះបរមរាជវាំងក៏បានទឹកជំនន់ធ្វើដួលរលំយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ មុនពេលនោះ នាឆ្នាំ១៩៨៥ ព្យុះជាប្រវត្តិសាស្ត្រធ្វើព្រះបរមរាជវាំងហ្វេទាំងស្រុងត្រូវខ្ទេចខ្ទីដូចជាសមរភូមិសង្គ្រាមមួយ សំណង់ស្ថាបត្យកម្មរាជវាំងជាច្រើនក៏មានវាសនារួមនេះដែរ។
ខ្ញុំមានស្រុកកំណើតនៅហ្វេ បណ្តាឆ្នាំខែរស់នៅស្រុកកំណើត ស្ទើរតែឆ្នាំណាខ្ញុំក៏មើលឃើញទឹកជំនន់លិចពីរ ឬ បីដង។ មានគ្រោះទឹកជំនន់មកពីទន្លេកើនឡើងហៀរចូលក្នុងទ្វារបន្ទាយអានហ្វា ចាញ់តី គីវហ៊ឹវ កឿញ៉ាដូ …ទឹកខ្មួលខ្មាញដូចជាទឹកនៅល្បក់ភ្នំធ្លាក់ចុះ តាមស្មានថាអាចបំផ្លាញបន្ទាយនិងផ្ទះទាំងស្រុង។
នៅក្នុងសម័យសេដ្ឋកិច្ចដែលរដ្ឋគ្រប់គ្រងទាំងឡាយ នាប្រហែលឆ្នាំ ៨០ នៃសតវត្សរ៍មុន តំបន់ហ្វាងថាញ់ហ្វេពោរពេញទៅដោយស្មៅ។ ប្រជាជនរស់នៅទីនេះចេញចូលដើម្បីរកអុស ជីកគាស់អេតចាយនិងឃ្វាលគោក្របីយ៉ាងផ្តេស ផ្តាស។ រីឯបណ្តាតំណាត់ជញ្ជាំញនៃបន្ទាយធំ ប្រជាជនបានកសាងផ្ទះ កាប់ដីដាំបន្លែ ដំណាំ និងប្រកបមុខរបរគ្រប់មុខ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។ ហេតុនេះតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលស្ថាបត្យកម្មអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេសុទ្ធតែបានខូចខាតជាច្រើន កាន់តែបង្ហិនបង្ហោច ខ្ទេចខ្ទីថែមទៀត។
រាប់រយឆ្នាំសិលាចារិកក៏សឹកដែរ។ ឆ្លងកាត់ពេលវេលា ការបំផ្លិចបំផ្លាញនូវបណ្តាសំណង់ ដែលធ្វើខូចខាតទន្ទឹមនេះមានហានិភ័យអាចដួលរលំទាំងស្រុង បើសិនជាមិនបានការពារជាបន្ទាន់។
ដំណើរការសង្គ្រោះកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់ប្រជាជនហ្វេ
មុននឹងមានការធ្លាក់ចុះនឹកស្មានថាគ្មានអ្វីអាចទប់ស្កាត់បានរបស់សំណង់ស្ថាបត្យកម្មអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេទេ ក្រោយមកបន្ទាប់ពីអង្គការ UNESCO បានទទួលស្គាល់ហ្វេជាកេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌ពិភពលោក អាជ្ញាធរខេត្តធឿធៀនហ្វេបានផ្តល់ឲ្យបជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេធ្វើវិធានការអភិរក្ស និងជួសជួលដើម្បីការពារតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលដ៏ធំអស្ចារ្យនេះ។
តាមកំណត់របស់អង្គការ UNESCO បន្ទាប់ពីបានទទួលស្គាល់គឺជាកេរ្តិ៍ដំណែលពិភពលោក ពីរឆ្នាំម្តងអង្គការនេះបានរៀបចំក្រុមអធិការកិច្ចនូវការងារអភិរក្ស ជួសជួលកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមហ្វេ។ ជាពិសេស ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៦ ដល់ ឆ្នាំ២០១២ ជារៀងរាល់ឆ្នាំហ្វេត្រូវរាយការណ៍ចំពោះមុខអង្គការ UNESCO អំពីការងារជួសជួលនិងអភិរក្សរបស់ខ្លូន ហើយបានអង្គការ UNESCO វាយតំលៃខ្ពស់។ ហេតុនេះ រហូតដល់ឆ្នាំ២០១៣ ហ្វេបានអង្គការ UNESCO លុបបំបាត់ចេញពីរាយបញ្ជីឈ្មោះបណ្តាកេរ្តិ៍ដំណែលដែលត្រូវតាមដ្ឋាននិងព្រមាន។ ចំពោះការជោគជ័យដ៏ឆ្នើមនេះ អង្គការ UNESCO បានស្នើហ្វេចាត់អ្នកជំនាញចូលរួម ICOMOS ចំណុះគណៈកម្មាធិការកេរ្តិ៍ដំណែលពិភពលោករបស់អង្គការ UNESCO ជាច្រើនដង ប៉ុន្តែដោយមូលហេតុផ្សេងជាច្រើន រហូតដល់បច្ចុប្បន្នេះនេះហ្វេមិនទាន់ចាត់អ្នកជំនាញចូលរួមក្នុងអង្គការដ៏មានកិត្យានុភាពនេះ។
រំលឹកនឹកដល់២២ឆ្នាំមុន ចាប់ពីថ្ងៃដែលតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលអតីតរាជវាំងហ្វេបានអង្គការ UNESCO ទទួលស្គាល់ជាកេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌ពិភពលោក មជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេបានធ្វើបានបរិមាណការងារពិតជាច្រើនពេក។ នេះគឺការជួសជួលរាប់រាយសំណង់ស្ថាបត្យកម្មសំខាន់ៗ ក្នុងនោះក៏មានសំណង់គំរូស្ថិតក្នុងតំបន់ហ្វាងថាញ់ដូចជា៖ ង៉ម៉ូន វាំងថាយហ្វា ហៀនឡឹមកាក ថេមៀវ វាំងយៀនថោ យៀតធីឌៀង វាំងទ្រឿងសាញ ឡៅទិសភឿងវ៉ូសឹ ប្រព័ន្ធទ្រឿងឡា (របៀងវែងក្នុងទឹកឹមថាញ់) …
ជាពិសេស ង៉ម៉ូន ខ្លោងទ្វារនៃហ្វាងថាញ់ មួយក្នុងបណ្តាសំណង់ធំ និងស្តុកស្តម្ភ ដែលចាត់ទុកដូចជានិមិត្តរូបរបស់ហ្វេ ក្រោយរយៈពេល ៩០ ឆ្នាំ ចាប់ពីពេលជួសជួលធំនាឆ្នាំ ១៩២៣ នាឳកាសព្រះរាជពិធីបុណ្យព្រះជន្មស្តេចខាយឌិញ (១៩១៦ - ១៩២៥) ៤០វស្សា រហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះត្រូវមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេអនុវត្តការជួសជួលថ្មី។
បណ្ឌិតផានថាញ់ហាយ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេឲ្យដឹងថា ឆ្លងកាត់ជិតមួយសតវត្សរ៍ទប់ទល់អាកាសធាតុតានតឹងនិងការបំផ្លាញរបស់គ្រាប់បំបែក សំណង់ដែលមានរចនាសម្ព័ន្ធជាឈើបានខូចខាតជាច្រើន។ ហេតុនេះ ក្នុងពេលជួសជួលនេះមិនមានអត្ថន័យជួសជួល ការពារតែប៉ុណ្ណោះ ថែមទាំងអូសបន្លាយអាយុរបស់សំណង់សំខាន់ៗនេះ។ ហេតុនេះ មជ្ឈមណ្ឌលបានកៀងករកម្លាំងជំនាញ សិល្បករ ជាងសិប្បកម្មពូកែបំផុតនៅហ្វេនិងទូទាំងប្រទេស ក្នុងនោះក៏មានអ្នកជំនាញបរទេសដែរ រួមផ្សំនឹងបច្ចេកវិទ្យាទំនើបបំផុត ដើម្បីអនុវត្តការជួសជួលង៉ម៉ូន។
នាឆ្នាំ២០១៤ អនុវត្តន៍ "ផែនការអភិរក្សនិងពង្រឹងតំលៃកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងដំណាក់កាល ២០១០ - ២០២០" តាមសេចក្តីសម្រេចចិត្តលេខ 1880/QĐ-TTg របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល មជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងបានចាប់ផ្តើមជួសជួលសំណង់ចំនួន ១៧ និងថវិកាអនុវត្តសរុបគឺ ៩០ ពាន់លានដុង។
តាមផែនការ ឆ្នាំ២០១៥នេះមជ្ឈមណ្ឌលនឹងអនុវត្តការជួសជួលបន្តសំណង់ចំនួន ២២ រួមមានថវិកាវិនិយោគសរុបប្រមាណ ១៥០ ពាន់លានដុង។ ក្នុងនោះគួរឲ្យយកចិត្តទុកដាក់មានសំណង់ទីតម្កល់ព្រះបរមសពស្តេចនៃរាជកាលង្វៀនដូចជា៖ ទីតម្កល់ស្តេចយ៉ាឡុង ទីតម្កល់ស្តេចមិញម៉ាង ទីតម្កល់ស្តេចធៀវទ្រី ទីតម្កល់ស្តេចទឹឌឹក…នេះគឺជាសំណង់ស្ថាបត្យកម្មធំ ដែលមានតំលៃពិសេសខាងប្រវត្តិសាស្រ្ត ស្ថាបត្យកម្ម វិចិត្រសិល្បៈនិងមានចំណុចចរិតជាដោយឡែករបស់ស្តេចនិមួយៗ នៃរាជកាលង្វៀន។
នៅពេលពិភពលោករួមដៃជាមួយហ្វេ
បន្ទប់ពីបានអង្គការ UNESCO ទទួលស្គាល់កេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌ពិភពលោករហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ រដ្ឋាភិបាលជាច្រើននិងអង្គការអន្តរជាតិចំនួន ១៦ ដែលបានជួយឧបត្ថម្ភមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេជិត ១០ លានដុល្លារអាមេរិក ដើម្បីបំរើការងារជួសជួលនិងអភិរក្ស។
ថ្មីៗ នេះមូលនិធិជួយឧបត្ថម្ភអន្តរជាតិរបស់អង្គការ UNESCO ជួយឧបត្ថម្ភកម្មវិធី"លើកកម្ពស់សមត្ថភាពគ្រប់គ្រងតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលហ្វេ" ដំណាក់កាល ២០១៤ - ២០១៥មានទឹកប្រាក់សរុប ២៩.៩៣០ដុល្លារ មូលនិធិឯកអគ្គរដ្ឋទូតអំពីការអភិរក្សវប្បធម៌អាមេរិក(AFCP) របស់ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកជួយឧបត្ថម្ភគម្រោងពីរនៅតំបន់ហ្វាងថាញ់ហ្វេរួមមានទឹកប្រាក់សរុបជិត៧៣០.០០០ដុល្លារអាមេរិក រដ្ឋាភិបាលឡាវជួយឧបត្ថម្ភឈើផ្ចឹកចំនួន ៤០០ m3ស្មើនឹងទឹកប្រាក់ ២០០.០០០ដុល្លារអាមេរិក ឬ ក្រុមហ៊ុនធាតុគីមី Rhone Polenc (បារាំង) ជួយរក្សាទុកនិងផ្តល់យោបល់បច្ចេកទេសប្រឆាំងនឹងកណ្តៀរសំរាប់សំណង់អៀនឡឹមកាក ដាយណូយមានទឹកប្រាក់សរុបចំនួន ១ លានដុល្លារអាមេរិក… ក្រៅការជួយឧបត្ថម្ភសម្ភារៈបណ្តាប្រទេសដូចជា៖ ប្រទេសប៉ូឡូញ ប្រទេសអាល្លីម៉ង់ ប្រទេសជប៉ុន ក៏ចាត់អ្នកជំនាញមកដល់ទីក្រុងហ្វេផងដែរ។
ការសហការ ជួយឧបត្ថម្ភរបស់រដ្ឋាភិបាលនៃបណ្តាប្រទេសនិងអង្គការអន្តរជាតិមិនត្រឹមតែជួយហ្វេអំពីថវិកា បទពិសោធន៍ បច្ចេកទេស បច្ចេកវិទ្យា តែប៉ុណ្ណោះ ថែមទាំងសំខាន់ជាងគឺជាមនោសញ្ចេតនាពិសេសរបស់មិត្តអន្តរជាតិចំពោះហ្វេ ចាប់ពីទីនេះបង្កើតស្ពានតភ្ជាប់ជួយហ្វេផ្សព្វផ្សាយរូបភាពរបស់ខ្លូនមកដល់ពិភពលោកប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាព។ ហេតុ។នេះបរិមាណភ្ញៀវអន្តរជាតិមកហ្វេកាន់តែច្រើនជាង។ ដូចជាឆ្នាំ២០១៤ ហ្វេបានទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍បរទេសមកទស្សនានិងសំរាកលំហែរកាយប្រមាណ ១ លាននាក់។
ដើម្បីការងារអភិរក្ស ជួសជួលបណ្តាកេរ្តិ៍ដំណែលប្រកបដោយរបៀប ជំនាញនិងយូរអង្វែង។ មជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលហ្វេកំពុងធ្វើផែនការជំរុញអញ្ជើញអ្នកជំនាញអន្តរជាតិមកជួយហ្វេកសាងកម្មវិធីគ្រប់គ្រង ដែលមានលក្ខណៈយុទ្ធសាស្ត្ររួមមានចក្ខុវិស័យដល់ឆ្នាំ២០៣០។
អាចនិយាយថា ប្រជាជនហ្វេមានមនសិការនិងមនោសញ្ចេតនាពិសេសចំពោះកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់ជីដូនជីតាទុកឲ្យកូនចៅ។ ប្រហែលជាដូច្នេះហើយទើបគេតែងតែដឹងគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅចំពោះអ្នកមានការរួមចំណែកជាច្រើនឲ្យហ្វេ។ ដូច្នេះគេបានទុកកន្លែងដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់មួយក្នុងតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែល ដើម្បីដាក់ទីសក្ការៈបូជា ដើម្បីដឹងគុណូបការៈរបស់ស្ថាបត្យករ Kazik គឺជាស្ថាបត្យករល្បីឈ្មោះលើពិភពលោក ជនជាតិប៉ូឡូញ ដែលទទួលមរណភាពនាឆ្នាំ១៩៩៧ នៅពេលកំពុងឧស្សារព្យាយាមជួយហ្វេជួសជួលឥដ្ឋនិមួយៗក្នុងដាយណូយ៕
ហ្វេគឺជាតំបន់មួយពោរពេញដោយថ្ងៃក្តៅនិងភ្លៀងច្រើន អាកាសធាតុតឹងតែង គ្រោះធម្មជាតិនិងទឹកជំនន់កើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់ស្ទើរតែរាល់ឆ្នាំ រួមទាំងនឹងការបំផ្លិចបំផ្លាញយ៉ាងខ្លាំងរបស់សង្គ្រាមប្រឆាំងបារាំង សង្គ្រាមប្រឆាំងអាមេរិកនិងគ្មានការយកចិត្តទុកដាក់របស់មនុស្សក្នុងជីវភាពរស់នៅ ដែលបានធ្វើកេរ្តិ៍ដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេនេះខូចខាត មិនដឹងប៉ុន្មានអាចរៀបរាប់បាន។
ការខូចខាតនេះប្រព្រឹត្តយ៉ាងស្ងៀមស្ងាត់ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។ ដូចជាអ្នកស្រាវជ្រាវអំពីហ្វេម្នាក់ប្រៀបធៀប៖ “ការរំកិលទៅមុខរបស់ពេលវេលាអាចធ្វើអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេដួលរលំ”។
ក្នុងការចងចាំគ្រោះទឹកជំនន់ជាប្រវត្តិសាស្ត្រឆ្នាំ ១៩៩៩ ព្រះបរមរាជវាំងហ្វេទាំងស្រុងស្រាប់តែលិចក្នុងមហាទឹកជំនន់។ រាជវាំង វត្តអារាមជាច្រើនលិចក្នុងទឹកជំនន់យូថ្ងៃ ដែលធ្វើឈើពុក ក្បឿងពុកខ្លាំង ត្រូវបំផ្លិចបំផ្លាញយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ សូម្បីតែក៏មានកំណាត់ជញ្ជាំងនៃបន្ទាយព្រះបរមរាជវាំងក៏បានទឹកជំនន់ធ្វើដួលរលំយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ មុនពេលនោះ នាឆ្នាំ១៩៨៥ ព្យុះជាប្រវត្តិសាស្ត្រធ្វើព្រះបរមរាជវាំងហ្វេទាំងស្រុងត្រូវខ្ទេចខ្ទីដូចជាសមរភូមិសង្គ្រាមមួយ សំណង់ស្ថាបត្យកម្មរាជវាំងជាច្រើនក៏មានវាសនារួមនេះដែរ។
កងទ័ពជើងអាកាសអាមេរិកទម្លាក់គ្រាប់បែកក្នុងតំបន់ផ្ទៃក្នុងហ្វេ ឆ្នាំ១៩៦៨។ រូបថត៖ ឯកសារ ឆ្លងកាត់ពេលវេលា កេរ្តិ៍ដំណែលជាច្រើនត្រូវរំលោភនិងខូចខាតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ រូបថត៖ គ្វឹកវៀត កេរ្តិ៍ដំណែលភូវ៉ាន់ឡឹមលិចក្នុងទឹកជំនន់ជាប្រវត្តិសាស្រ្តនាឆ្នាំ ១៩៩៩។ រូបថត៖ គ្វឹកវៀត ទឹកជំនន់ជាប្រវត្តិសាស្រ្តនា ឆ្នាំ១៩៩៩ បានបំផ្លិចបំផ្លាញយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរសំណង់ស្ថាបត្យកម្មព្រះបរមរាជវាំងហ្វេជាច្រើន។ ក្នុងរូបថត៖ ខ្លោងទ្វារង៉ម៉ូននៃព្រះបរមរាជវាំងហ្វេលិចក្នុងទឹកជំនន់។ រូបថត៖ គ្វឹកវៀត |
តំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលរាជវាំងមានទ្រង់ទ្រាយធំបំផុតក្នុងបណ្តាកេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌ពិភពលោកនៅប្រទេសវៀតណាមរួមមាន៖សំណង់ស្ថាបត្យកម្មចំនួន ១៤០០ ស្ថិតក្នុងមណ្ឌលកេរ្តិ៍ដំណែលចំនួន ៣២ ដែលមានទំហំរាប់ម៉ឺនម៉ែត្រការេ គ្របដណ្តប់ទំហំទីក្រុងហ្វេទាំងស្រុងរួមជាមួយទីរួមខេត្តចំនួនពីរ និងស្រុកចំនួន ២ នៅជុំវិញ ។ |
នៅក្នុងសម័យសេដ្ឋកិច្ចដែលរដ្ឋគ្រប់គ្រងទាំងឡាយ នាប្រហែលឆ្នាំ ៨០ នៃសតវត្សរ៍មុន តំបន់ហ្វាងថាញ់ហ្វេពោរពេញទៅដោយស្មៅ។ ប្រជាជនរស់នៅទីនេះចេញចូលដើម្បីរកអុស ជីកគាស់អេតចាយនិងឃ្វាលគោក្របីយ៉ាងផ្តេស ផ្តាស។ រីឯបណ្តាតំណាត់ជញ្ជាំញនៃបន្ទាយធំ ប្រជាជនបានកសាងផ្ទះ កាប់ដីដាំបន្លែ ដំណាំ និងប្រកបមុខរបរគ្រប់មុខ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។ ហេតុនេះតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលស្ថាបត្យកម្មអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេសុទ្ធតែបានខូចខាតជាច្រើន កាន់តែបង្ហិនបង្ហោច ខ្ទេចខ្ទីថែមទៀត។
រាប់រយឆ្នាំសិលាចារិកក៏សឹកដែរ។ ឆ្លងកាត់ពេលវេលា ការបំផ្លិចបំផ្លាញនូវបណ្តាសំណង់ ដែលធ្វើខូចខាតទន្ទឹមនេះមានហានិភ័យអាចដួលរលំទាំងស្រុង បើសិនជាមិនបានការពារជាបន្ទាន់។
ដំណើរការសង្គ្រោះកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់ប្រជាជនហ្វេ
មុននឹងមានការធ្លាក់ចុះនឹកស្មានថាគ្មានអ្វីអាចទប់ស្កាត់បានរបស់សំណង់ស្ថាបត្យកម្មអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេទេ ក្រោយមកបន្ទាប់ពីអង្គការ UNESCO បានទទួលស្គាល់ហ្វេជាកេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌ពិភពលោក អាជ្ញាធរខេត្តធឿធៀនហ្វេបានផ្តល់ឲ្យបជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេធ្វើវិធានការអភិរក្ស និងជួសជួលដើម្បីការពារតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលដ៏ធំអស្ចារ្យនេះ។
តាមកំណត់របស់អង្គការ UNESCO បន្ទាប់ពីបានទទួលស្គាល់គឺជាកេរ្តិ៍ដំណែលពិភពលោក ពីរឆ្នាំម្តងអង្គការនេះបានរៀបចំក្រុមអធិការកិច្ចនូវការងារអភិរក្ស ជួសជួលកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមហ្វេ។ ជាពិសេស ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៦ ដល់ ឆ្នាំ២០១២ ជារៀងរាល់ឆ្នាំហ្វេត្រូវរាយការណ៍ចំពោះមុខអង្គការ UNESCO អំពីការងារជួសជួលនិងអភិរក្សរបស់ខ្លូន ហើយបានអង្គការ UNESCO វាយតំលៃខ្ពស់។ ហេតុនេះ រហូតដល់ឆ្នាំ២០១៣ ហ្វេបានអង្គការ UNESCO លុបបំបាត់ចេញពីរាយបញ្ជីឈ្មោះបណ្តាកេរ្តិ៍ដំណែលដែលត្រូវតាមដ្ឋាននិងព្រមាន។ ចំពោះការជោគជ័យដ៏ឆ្នើមនេះ អង្គការ UNESCO បានស្នើហ្វេចាត់អ្នកជំនាញចូលរួម ICOMOS ចំណុះគណៈកម្មាធិការកេរ្តិ៍ដំណែលពិភពលោករបស់អង្គការ UNESCO ជាច្រើនដង ប៉ុន្តែដោយមូលហេតុផ្សេងជាច្រើន រហូតដល់បច្ចុប្បន្នេះនេះហ្វេមិនទាន់ចាត់អ្នកជំនាញចូលរួមក្នុងអង្គការដ៏មានកិត្យានុភាពនេះ។
រំលឹកនឹកដល់២២ឆ្នាំមុន ចាប់ពីថ្ងៃដែលតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលអតីតរាជវាំងហ្វេបានអង្គការ UNESCO ទទួលស្គាល់ជាកេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌ពិភពលោក មជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេបានធ្វើបានបរិមាណការងារពិតជាច្រើនពេក។ នេះគឺការជួសជួលរាប់រាយសំណង់ស្ថាបត្យកម្មសំខាន់ៗ ក្នុងនោះក៏មានសំណង់គំរូស្ថិតក្នុងតំបន់ហ្វាងថាញ់ដូចជា៖ ង៉ម៉ូន វាំងថាយហ្វា ហៀនឡឹមកាក ថេមៀវ វាំងយៀនថោ យៀតធីឌៀង វាំងទ្រឿងសាញ ឡៅទិសភឿងវ៉ូសឹ ប្រព័ន្ធទ្រឿងឡា (របៀងវែងក្នុងទឹកឹមថាញ់) …
មគ្គុទេ្ទសក៍ទេសចរណ៍ឧទ្ទេសនាមឲ្យភ្ញៀវទេសចរណ៍ទម្រង់រូបភាពទិដ្ឋភាពរួមតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេ។ រូបថត៖ ក្វាងហា បណ្តាផ្នែកនៃសំណង់ស្ថាបត្យកម្មអតីតព្រះបមររាជវាំងហ្វេនាបច្ចុប្បន្ននេះត្រូវបានជួសជួលដូចជាសម័យមុន។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា កេរ្តិ៍ដំណែលទ្រៀវតូមៀវក្នុងដំណើរការជួសជួល។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា សិល្បករហ្វេជួសជួលធាឡៅងូភូង។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា ឆ្នាំ២០១៥ មជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេបានប្រមូលប្រភពធនធានមនុស្ស ហិរញ្ញវត្ថុនិងជួរអ្នកជំនាញ សិល្បករពូកែនៅទូទាំងប្រទេស ដើម្បីអនុវត្តន៍ការជួសជួលកេរ្តិ៍ដំណែលង៉ម៉ូន ឡៅងូភូង កេរ្តិ៍ដំណែលមួយនៃតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលស្ថាបត្យកម្មរាជវាំងហ្វេ។ ។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា ក្រោយជាង ៩០ ឆ្នាំ ចាប់ពីការជួសជួលនាឱកាសព្រះរាជពិធីបុណ្យចម្រើនព្រះជន្មស្តេចខាយឌិញនាឆ្នាំ ១៩២៣ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះសំណង់ង៉ម៉ូន - ឡៅងូភូតត្រូវបានជួសជួលជាច្រើន។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា កេរ្តិ៍ដំណែលទ្រៀវតូមៀវបានជួសជួលដោយវិធានជួសជួលទំនើបតាមបច្ចេកវិទ្យារបស់ប្រទេសជប៉ុន។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា បណ្តាសិល្បករហ្វេធ្វើឡើងវិញទីសក្ការៈបូជានៅកេរ្តិ៍ដំណែលហៀនញ៉ឹន ។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា ផ្ទៃក្នុងតំបន់ធេមៀវ ទីសក្ការៈបូជាបណ្តាស្តេចនៃរាជកាលង្វៀន ក្រោយពេលបានជួសជួលសម្រច។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា ផ្ទៃក្នុងព្រះបរមរាជវាំងថាយហ្វា សាលទេវាវិនិច្ច័យរបស់ស្តេចនៃរាជកាលង្វៀន ក្រោយពេលបានជួសជួលសម្រច។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា អារាមបៀវដាកនៅទីតម្កល់ធៀនទឹ ទីសក្ការៈបូជាស្តេចធៀវទ្រី និងព្រះមហាក្សត្រិយានីទឹយូ សំណង់នេះត្រូវបានជួសជួលសម្រេច នាឆ្នាំ២០១១។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា ខ្លោងទ្វារទីតម្កល់ស្តេចយ៉ាឡុងគឺជាស្តេចដំបូងនៃរាជកាលង្វៀនបានជួសជួលយ៉ាងជោគជ័យ។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា ទិដ្ឋភាពរួមអារាមថាយហ្វាមើលពីឡៅងូភូង។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា |
អតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេគឺជាទីកន្លែងសំណាង នៅតែរក្សាបានមរតកវប្បធម៌ ថ្លៃថ្នូររបស់វៀតណាម ក្នុងនោះមានតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលស្ថាបត្យកម្មអតីតព្រះបរមរាជវាំងរួមមាន៖ រាជវាំង ឡៅ អារាម ប្រព័ន្ធបន្ទាយកំពែង ទីកន្លែងតាំងកាំភ្លើងធំការពារ ដែលមានលក្ខណៈពិសេសនៃស្ថាបត្យកម្មព្រះបរមរាជវាំងង្វៀននាដើមសតវត្សរ៍ទី១៩។ គិតការរៀបចំនគរនិងគូរប្លង់កសាងទាំងស្រុងបានលើកអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេក្លាយទៅជាគំរូដ៏កម្រមានមួយអំពីការរៀបចំនគរ នាចុងសម័យសក្តិភូមិនៅអាស៊ីខាងកើត។
(បណ្ឌិតផានថាញ់ហាយ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេ) |
ជាពិសេស ង៉ម៉ូន ខ្លោងទ្វារនៃហ្វាងថាញ់ មួយក្នុងបណ្តាសំណង់ធំ និងស្តុកស្តម្ភ ដែលចាត់ទុកដូចជានិមិត្តរូបរបស់ហ្វេ ក្រោយរយៈពេល ៩០ ឆ្នាំ ចាប់ពីពេលជួសជួលធំនាឆ្នាំ ១៩២៣ នាឳកាសព្រះរាជពិធីបុណ្យព្រះជន្មស្តេចខាយឌិញ (១៩១៦ - ១៩២៥) ៤០វស្សា រហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះត្រូវមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេអនុវត្តការជួសជួលថ្មី។
បណ្ឌិតផានថាញ់ហាយ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេឲ្យដឹងថា ឆ្លងកាត់ជិតមួយសតវត្សរ៍ទប់ទល់អាកាសធាតុតានតឹងនិងការបំផ្លាញរបស់គ្រាប់បំបែក សំណង់ដែលមានរចនាសម្ព័ន្ធជាឈើបានខូចខាតជាច្រើន។ ហេតុនេះ ក្នុងពេលជួសជួលនេះមិនមានអត្ថន័យជួសជួល ការពារតែប៉ុណ្ណោះ ថែមទាំងអូសបន្លាយអាយុរបស់សំណង់សំខាន់ៗនេះ។ ហេតុនេះ មជ្ឈមណ្ឌលបានកៀងករកម្លាំងជំនាញ សិល្បករ ជាងសិប្បកម្មពូកែបំផុតនៅហ្វេនិងទូទាំងប្រទេស ក្នុងនោះក៏មានអ្នកជំនាញបរទេសដែរ រួមផ្សំនឹងបច្ចេកវិទ្យាទំនើបបំផុត ដើម្បីអនុវត្តការជួសជួលង៉ម៉ូន។
នាឆ្នាំ២០១៤ អនុវត្តន៍ "ផែនការអភិរក្សនិងពង្រឹងតំលៃកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងដំណាក់កាល ២០១០ - ២០២០" តាមសេចក្តីសម្រេចចិត្តលេខ 1880/QĐ-TTg របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល មជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងបានចាប់ផ្តើមជួសជួលសំណង់ចំនួន ១៧ និងថវិកាអនុវត្តសរុបគឺ ៩០ ពាន់លានដុង។
តាមផែនការ ឆ្នាំ២០១៥នេះមជ្ឈមណ្ឌលនឹងអនុវត្តការជួសជួលបន្តសំណង់ចំនួន ២២ រួមមានថវិកាវិនិយោគសរុបប្រមាណ ១៥០ ពាន់លានដុង។ ក្នុងនោះគួរឲ្យយកចិត្តទុកដាក់មានសំណង់ទីតម្កល់ព្រះបរមសពស្តេចនៃរាជកាលង្វៀនដូចជា៖ ទីតម្កល់ស្តេចយ៉ាឡុង ទីតម្កល់ស្តេចមិញម៉ាង ទីតម្កល់ស្តេចធៀវទ្រី ទីតម្កល់ស្តេចទឹឌឹក…នេះគឺជាសំណង់ស្ថាបត្យកម្មធំ ដែលមានតំលៃពិសេសខាងប្រវត្តិសាស្រ្ត ស្ថាបត្យកម្ម វិចិត្រសិល្បៈនិងមានចំណុចចរិតជាដោយឡែករបស់ស្តេចនិមួយៗ នៃរាជកាលង្វៀន។
នៅពេលពិភពលោករួមដៃជាមួយហ្វេ
បន្ទប់ពីបានអង្គការ UNESCO ទទួលស្គាល់កេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌ពិភពលោករហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ រដ្ឋាភិបាលជាច្រើននិងអង្គការអន្តរជាតិចំនួន ១៦ ដែលបានជួយឧបត្ថម្ភមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេជិត ១០ លានដុល្លារអាមេរិក ដើម្បីបំរើការងារជួសជួលនិងអភិរក្ស។
ថ្មីៗ នេះមូលនិធិជួយឧបត្ថម្ភអន្តរជាតិរបស់អង្គការ UNESCO ជួយឧបត្ថម្ភកម្មវិធី"លើកកម្ពស់សមត្ថភាពគ្រប់គ្រងតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលហ្វេ" ដំណាក់កាល ២០១៤ - ២០១៥មានទឹកប្រាក់សរុប ២៩.៩៣០ដុល្លារ មូលនិធិឯកអគ្គរដ្ឋទូតអំពីការអភិរក្សវប្បធម៌អាមេរិក(AFCP) របស់ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកជួយឧបត្ថម្ភគម្រោងពីរនៅតំបន់ហ្វាងថាញ់ហ្វេរួមមានទឹកប្រាក់សរុបជិត៧៣០.០០០ដុល្លារអាមេរិក រដ្ឋាភិបាលឡាវជួយឧបត្ថម្ភឈើផ្ចឹកចំនួន ៤០០ m3ស្មើនឹងទឹកប្រាក់ ២០០.០០០ដុល្លារអាមេរិក ឬ ក្រុមហ៊ុនធាតុគីមី Rhone Polenc (បារាំង) ជួយរក្សាទុកនិងផ្តល់យោបល់បច្ចេកទេសប្រឆាំងនឹងកណ្តៀរសំរាប់សំណង់អៀនឡឹមកាក ដាយណូយមានទឹកប្រាក់សរុបចំនួន ១ លានដុល្លារអាមេរិក… ក្រៅការជួយឧបត្ថម្ភសម្ភារៈបណ្តាប្រទេសដូចជា៖ ប្រទេសប៉ូឡូញ ប្រទេសអាល្លីម៉ង់ ប្រទេសជប៉ុន ក៏ចាត់អ្នកជំនាញមកដល់ទីក្រុងហ្វេផងដែរ។
ពិធីចុះហត្ថលេខាសហប្រតិបត្តិការរវាងមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេនិងមជ្ឈ មណ្ឌលសិល្បជាតិកូរ៉េខាងត្បូង។ រូបថត៖ គ្វឹកវៀត មជ្ឈមណ្ឌលសិល្បជាតិកូរ៉េខាងត្បូងជូនវង់តន្ត្រីជួងនៅរាជវាំងឲ្យមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេ ដើម្បីដាក់តាំងនៅតំបន់ធេមៀវ។ រូបថត៖ គ្វឹកវៀត បណ្ឌិតផានថាញ់ហាយ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេនិងអ្នកជំនាញជនជាតិបារាំងកំពុងចុះត្រួតពិនិត្យស្ថានភាពពិតប្រាកដ នៅតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលហ្វាងថាញ់ហ្វេ។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា ទិដ្ឋភាពរួមតំបន់ធេមៀវ។ រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា |
រហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ មជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេបានជួសជួលនិងស្តារឡើងវិញសំណង់ចំនួន ១៣២ កេរ្តិ៍ដំណែលគំរូក្នុងតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែលអតីតព្រះបរមរាជវាំងហ្វេបានអង្គការ UNESCO ទទួលស្គាល់គឺកេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌ពិភពលោក។ ស្ទើរតែបណ្តាកេរ្តិ៍ដំណែលត្រូវបានរក្សាទុកជាបន្ទាន់ ដោយបណ្តាវិធានការប្រឆាំងដំបូលផ្ទះលិច ការប្រឆាំងការរលំ ការប្រឆាំងកណ្តៀរការប្រឆាំងការដុះស្មៅផ្តេសផ្តាស ជួសជួលនិងជំនួសផ្នែកខូចខាត។ |
ការសហការ ជួយឧបត្ថម្ភរបស់រដ្ឋាភិបាលនៃបណ្តាប្រទេសនិងអង្គការអន្តរជាតិមិនត្រឹមតែជួយហ្វេអំពីថវិកា បទពិសោធន៍ បច្ចេកទេស បច្ចេកវិទ្យា តែប៉ុណ្ណោះ ថែមទាំងសំខាន់ជាងគឺជាមនោសញ្ចេតនាពិសេសរបស់មិត្តអន្តរជាតិចំពោះហ្វេ ចាប់ពីទីនេះបង្កើតស្ពានតភ្ជាប់ជួយហ្វេផ្សព្វផ្សាយរូបភាពរបស់ខ្លូនមកដល់ពិភពលោកប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាព។ ហេតុ។នេះបរិមាណភ្ញៀវអន្តរជាតិមកហ្វេកាន់តែច្រើនជាង។ ដូចជាឆ្នាំ២០១៤ ហ្វេបានទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍បរទេសមកទស្សនានិងសំរាកលំហែរកាយប្រមាណ ១ លាននាក់។
ដើម្បីការងារអភិរក្ស ជួសជួលបណ្តាកេរ្តិ៍ដំណែលប្រកបដោយរបៀប ជំនាញនិងយូរអង្វែង។ មជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សកេរ្តិ៍ដំណែលហ្វេកំពុងធ្វើផែនការជំរុញអញ្ជើញអ្នកជំនាញអន្តរជាតិមកជួយហ្វេកសាងកម្មវិធីគ្រប់គ្រង ដែលមានលក្ខណៈយុទ្ធសាស្ត្ររួមមានចក្ខុវិស័យដល់ឆ្នាំ២០៣០។
អាចនិយាយថា ប្រជាជនហ្វេមានមនសិការនិងមនោសញ្ចេតនាពិសេសចំពោះកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់ជីដូនជីតាទុកឲ្យកូនចៅ។ ប្រហែលជាដូច្នេះហើយទើបគេតែងតែដឹងគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅចំពោះអ្នកមានការរួមចំណែកជាច្រើនឲ្យហ្វេ។ ដូច្នេះគេបានទុកកន្លែងដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់មួយក្នុងតំបន់កេរ្តិ៍ដំណែល ដើម្បីដាក់ទីសក្ការៈបូជា ដើម្បីដឹងគុណូបការៈរបស់ស្ថាបត្យករ Kazik គឺជាស្ថាបត្យករល្បីឈ្មោះលើពិភពលោក ជនជាតិប៉ូឡូញ ដែលទទួលមរណភាពនាឆ្នាំ១៩៩៧ នៅពេលកំពុងឧស្សារព្យាយាមជួយហ្វេជួសជួលឥដ្ឋនិមួយៗក្នុងដាយណូយ៕
អត្ថបទ៖ ថាញ់ហ្វា - ក្វឹកវៀត
រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា - ក្វឹកវៀត
រូបថត៖ ហ្វាងក្វាងហា - ក្វឹកវៀត
nguyenhuonggiang